<p>Nghiệp văn chương của Thuý Toản "phát" về đường dịch thuật. Ngoài những vốn “tự có” được tích lũy từ những năm ở quê hương Kinh Bắc và những năm đi thoát li, cú hích quan trọng nhất đẩy anh đến với...

An NhựtDựa trên đoạn trích "Thủy Toàn - Dịch giả nghệ sĩ" của Lộc Phương Thủy, chúng ta có thể phác họa một bức chân dung về nghiệp văn chương của Thúy Toản, đặc biệt là sự "phát" về đường dịch thuật của ông. Con đường ấy không chỉ là một sự nghiệp, mà còn là một hành trình đam mê, khổ luyện và cống hiến hết mình cho văn chương.

Thúy Toản, một người con của Kinh Bắc, đã mang trong mình những vốn liếng văn hóa truyền thống từ quê hương. Những năm tháng "thoát ly" đã bồi đắp thêm cho ông những trải nghiệm sống phong phú. Tuy nhiên, "cú hích" quan trọng nhất, như đoạn trích đã chỉ ra, chính là 12 năm học tập xa Tổ quốc. Bốn năm ở Trung Quốc và tám năm ở Liên Xô đã mở ra trước mắt ông một thế giới văn học rộng lớn, đa dạng và đầy "lạ lẫm". Sự "lạ" này không chỉ là sự khác biệt về ngôn ngữ, phong tục, mà còn là sự khác biệt về tư tưởng, triết lý và những giá trị nhân văn sâu sắc. Chính sự "lạ" này đã có một "sức hút mạnh" đối với Thúy Toản, "nhập vào trong anh, khiến anh không thể lìa xa".

Lòng mê say công việc dịch thuật của Thúy Toản được thể hiện rõ nét qua tiêu chí chọn sách để dịch. Ông không chạy theo "đơn đặt hàng", không dịch vì danh tiếng hay lợi nhuận. Ông chỉ chọn dịch những gì mình thích, những gì chạm đến trái tim mình. Đó có thể là một bài thơ vô danh, như "Sức mạnh" của G. Golovatu, một bài thơ mà ông đã "phát hiện đúng" và mang đến cho độc giả Việt Nam một thông điệp ý nghĩa về nghị lực sống. Cũng có thể là thơ của Puskin, nhưng Thúy Toản chỉ chọn những bài mà ông cảm thấy đồng điệu, không vì sự nổi tiếng của nhà thơ vĩ đại.

Sự lao tâm khổ tứ của Thúy Toản trong công việc dịch thuật còn được thể hiện qua chi tiết ông "tái hợp" với bài thơ "Buổi sáng mùa đông" của Puskin sau 20 năm. Hai mươi năm không phải là một khoảng thời gian ngắn, và việc một dịch giả dành ngần ấy thời gian để trau chuốt một bài thơ cho thấy sự tận tâm, tỉ mỉ và lòng yêu nghề sâu sắc của ông. Ông không dịch thơ để kiếm tiền, càng không mong cầu danh vọng. Ông dịch thơ vì đó là một "nhu cầu sáng tạo không ngừng", một sự thôi thúc từ bên trong, một niềm đam mê không thể cưỡng lại.

Đoạn trích cũng cho thấy Thúy Toản là một người trân trọng sách vở. Ngày xưa, khi chưa có máy photocopy, ông đã cặm cụi chép hàng quyển thơ bằng tiếng Nga, giữ gìn chúng như những "vật báu". Mỗi khi đi đón ông ở nước ngoài về, người ta lại thấy ông mang theo những kiện hàng toàn sách là sách. Trong thời buổi "cơ chế thị trường" hiện nay, có lẽ không nhiều người hiểu được nỗi đam mê chữ nghĩa của ông.

Thúy Toản đã cống hiến cả cuộc đời mình cho văn chương, đặc biệt là lĩnh vực dịch thuật. Ông đã mang đến cho độc giả Việt Nam những tác phẩm văn học kinh điển của thế giới, góp phần làm phong phú thêm đời sống tinh thần của người Việt. Tuy nhiên, như tác giả Lộc Phương Thủy đã ngậm ngùi nhận xét, "trong số hàng triệu độc giả từng đọc thơ Nga, truyện cổ dân gian các nước, các sách do anh biên soạn..., đã mấy người thông cảm được với nỗi nhọc nhằn, vất vả trong từng câu chữ của một công việc nhiều lúc thật bạc tỉnh như dịch thuật". Câu hỏi này gợi lên trong lòng người đọc một nỗi xót xa, một sự trân trọng đối với những người làm công việc thầm lặng như Thúy Toản.

Tóm lại, nghiệp văn chương của Thúy Toản là một minh chứng cho sự đam mê, khổ luyện và cống hiến hết mình cho văn học. Ông không chỉ là một dịch giả tài năng, mà còn là một người nghệ sĩ, một người yêu văn chương bằng cả trái tim.