Cho tam giác đều ABC cạnh \( a = 0,15\,m \) với các điện tích:
\[
q_A = 2\,\mu C, \quad q_B = 8\,\mu C, \quad q_C = -8\,\mu C.
\]
**Bài toán:** Tính độ lớn và phương hướng của lực tác dụng lên điện tích \( q_A \) do các điện tích \( q_B \) và \( q_C \) gây ra.
---
### Bước 1: Tính lực từ từng điện tích tác dụng lên \( q_A \)
Công thức lực Coulomb giữa hai điện tích:
\[
F = k \frac{|q_1 q_2|}{r^2}
\]
với \( k = 9 \times 10^9\, \text{N.m}^2/\text{C}^2 \), \( r = a = 0,15\,m \).
- Lực do \( q_B \) tác dụng lên \( q_A \):
\[
F_{AB} = k \frac{|q_A q_B|}{a^2} = 9 \times 10^9 \times \frac{2 \times 10^{-6} \times 8 \times 10^{-6}}{(0,15)^2}
\]
Tính giá trị:
\[
F_{AB} = 9 \times 10^9 \times \frac{16 \times 10^{-12}}{0,0225} = 9 \times 10^9 \times 7.11 \times 10^{-10} = 6.4\,N.
\]
Vì \( q_B \) cùng dấu với \( q_A \), lực đẩy, hướng từ A ra xa B.
- Lực do \( q_C \) tác dụng lên \( q_A \):
\[
F_{AC} = k \frac{|q_A q_C|}{a^2} = 9 \times 10^9 \times \frac{2 \times 10^{-6} \times 8 \times 10^{-6}}{(0,15)^2} = 6.4\,N.
\]
Tuy nhiên, \( q_C \) âm nên lực là lực hút, hướng từ A về phía C.
---
### Bước 2: Xác định hướng các lực
- Gọi tam giác đều ABC, cạnh bằng \( a \), và gốc tọa độ tại A.
- Giả sử BC nằm ngang, \( BC \) song song với trục x.
- Vector từ A đến B là hướng của lực đẩy \( F_{AB} \) (ra xa B).
- Vector từ A đến C là hướng lực hút \( F_{AC} \) (hướng về C).
Góc giữa \( AB \) và \( AC \) là 60° (vì tam giác đều).
---
### Bước 3: Phân tích lực tổng
Lực tổng lên \( q_A \) là tổng vectơ của \( F_{AB} \) và \( F_{AC} \):
- \( F_{AB} = 6,4\,N \) hướng từ A ra B.
- \( F_{AC} = 6,4\,N \) hướng từ A đến C (góc 60° so với \( AB \)).
Ta đặt hệ trục:
- Trục x: hướng \( BC \).
- \( AB \) tạo góc 60° với \( BC \).
Phân tích lực theo trục \( BC \) và vuông góc với \( BC \):
- \( F_{AB} \) có thành phần:
- \( F_{AB,x} = 6.4 \cos 60^\circ = 6.4 \times 0.5 = 3.2\,N \)
- \( F_{AB,y} = 6.4 \sin 60^\circ = 6.4 \times 0.866 = 5.54\,N \)
- \( F_{AC} \) nằm dọc theo \( AC \), tạo góc 0° với \( BC \) (vì lực hướng về C và tam giác đều), nên:
- \( F_{AC,x} = 6.4 \times 1 = 6.4\,N \)
- \( F_{AC,y} = 0 \)
Nhưng điều này mâu thuẫn với hình học: \( AC \) tạo góc 60° với \( BC \), vậy cần chú ý lại.
Trong tam giác đều:
- \( BC \) nằm ngang.
- \( AB \) tạo góc 60° so với \( BC \).
- \( AC \) tạo góc -60° so với \( BC \) (hướng xuống dưới).
Vậy:
- \( F_{AB} \) hướng \( AB \), góc 60° với \( BC \), độ lớn 6.4 N.
- \( F_{AC} \) hướng \( AC \), góc -60° với \( BC \), độ lớn 6.4 N.
Phân tích:
- \( F_{AB,x} = 6.4 \cos 60^\circ = 3.2\,N \)
- \( F_{AB,y} = 6.4 \sin 60^\circ = 5.54\,N \)
- \( F_{AC,x} = 6.4 \cos (-60^\circ) = 3.2\,N \)
- \( F_{AC,y} = 6.4 \sin (-60^\circ) = -5.54\,N \)
---
### Bước 4: Tổng hợp lực
\[
F_x = F_{AB,x} + F_{AC,x} = 3.2 + 3.2 = 6.4\,N
\]
\[
F_y = F_{AB,y} + F_{AC,y} = 5.54 - 5.54 = 0
\]
Do đó:
- Lực tổng có độ lớn:
\[
F = \sqrt{F_x^2 + F_y^2} = \sqrt{6.4^2 + 0^2} = 6.4\,N
\]
- Hướng lực tổng song song với \( BC \) (trục x).
---
### Kết luận:
- Độ lớn lực tổng lên \( q_A \) là \( 6,4\,N \).
- Hướng lực tổng song song với đoạn thẳng \( BC \).
---
### Đáp án đúng là:
**C. \( F=6,4\,N \) và hướng song song với BC.**