Mùa xuân – mùa của sự khởi đầu mới, mùa của trăm hoa đua nở, cây cối đâm chồi nảy lộc. Không khó hiểu khi mùa xuân trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho thi ca nhạc họa. Trong chương trình Ngữ Văn 10, chúng ta bắt gặp hai tác phẩm nổi bật viết về mùa xuân là “Nụ cười xuân” của Xuân Diệu và “Xuân sớm” của Tố Hữu. Hai đoạn thơ đã mang đến cho người đọc những cảm nhận sâu sắc về vẻ đẹp của mùa xuân.
“Giữa vườn inh ỏi tiếng chim vui thiếu nữ nhìn sương chói mặt trời sao buổi đầu xuân êm ái thế! Cánh hồng kết những nụ cười tươi”.
(Trích “Nụ cười xuân”, Xuân Diệu)
Đoạn thơ trên nằm trong bài thơ “Nụ cười xuân” của Xuân Diệu. Bài thơ được viết theo thể thơ bảy chữ, gồm có bốn khổ. Đoạn thơ trên trích trong khổ thứ nhất của bài thơ.
Mở đầu đoạn thơ, Xuân Diệu đã gợi mở không gian mùa xuân bằng hình ảnh “vườn xuân”. Vườn xuân là nơi tràn ngập ánh sáng, ngập tràn sắc xuân. Tiếng chim hót “inh ỏi” như báo hiệu một mùa xuân rực rỡ. Từ láy “inh ỏi” gợi âm thanh vang vọng, rộn rã. Trên nền không gian ấy, hình ảnh “thiếu nữ” xuất hiện. Thiếu nữ đang say sưa ngắm nhìn khung cảnh mùa xuân. Hành động “nhìn” thể hiện sự thích thú, say mê của thiếu nữ trước vẻ đẹp của mùa xuân. Hình ảnh “sương chói mặt trời” gợi lên vẻ đẹp lung linh, huyền ảo của sương mai buổi sớm. Ánh nắng mặt trời chiếu rọi vào những giọt sương long lanh, tạo nên một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp. Câu thơ cuối cùng, Xuân Diệu đã sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ. Hình ảnh “cánh hồng kết những nụ cười tươi” gợi lên vẻ đẹp rạng rỡ, tươi tắn của mùa xuân.
Qua đoạn thơ, Xuân Diệu đã khắc họa thành công vẻ đẹp của mùa xuân. Đó là một mùa xuân tràn đầy sức sống, tươi đẹp, rạng rỡ. Đồng thời, đoạn thơ cũng thể hiện tình yêu tha thiết của nhà thơ đối với mùa xuân.
“Ôi những nàng xuân rất dịu dàng hát câu quan họ chuyến đò ngang nhẹ nhàng tay cấy bên sông ấy súng khoác trên lưng chẳng ngỡ ngàng”.
(Trích “Xuân sớm”, Tố Hữu)
Đoạn thơ trên nằm trong bài thơ “Xuân sớm” của Tố Hữu. Bài thơ được viết theo thể thơ tám chữ, gồm có sáu khổ. Đoạn thơ trên trích trong khổ thứ năm của bài thơ.
Hai câu thơ đầu tiên, Tố Hữu đã sử dụng biện pháp tu từ đảo ngữ. Cụm từ “dịu dàng” được đảo lên đầu câu thơ nhằm nhấn mạnh vẻ đẹp dịu dàng, duyên dáng của những nàng xuân. Câu thơ “hát câu quan họ” gợi lên nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc. Những nàng xuân đang hát những làn điệu quan họ ngọt ngào, du dương. Câu thơ “chuyến đò ngang nhẹ nhàng tay cấy bên sông ấy” gợi lên khung cảnh làng quê yên bình, thanh bình. Hình ảnh “chuyến đò ngang” và “tay cấy” gợi lên cuộc sống lao động bình dị, cần cù của người dân. Hai câu thơ cuối cùng, Tố Hữu đã sử dụng biện pháp tu từ liệt kê. Nhà thơ đã liệt kê hàng loạt những hình ảnh đẹp đẽ của mùa xuân: “súng khoác trên lưng”, “chẳng ngỡ ngàng”. Những hình ảnh đó gợi lên vẻ đẹp khỏe khoắn, hùng tráng của con người trong mùa xuân.
Qua đoạn thơ, Tố Hữu đã khắc họa thành công vẻ đẹp của mùa xuân. Đó là một mùa xuân bình dị, ấm áp, gần gũi. Đồng thời, đoạn thơ cũng thể hiện tình yêu quê hương, đất nước của nhà thơ.
Như vậy, cả hai đoạn thơ đều thể hiện tình yêu tha thiết của nhà thơ đối với mùa xuân. Tuy nhiên, mỗi tác giả lại có cách tiếp cận riêng. Xuân Diệu tập trung vào vẻ đẹp tự nhiên của mùa xuân, còn Tố Hữu lại nhấn mạnh vào vẻ đẹp của con người trong mùa xuân. Điều này đã góp phần làm nên sự đa dạng, phong phú cho bức tranh mùa xuân trong thơ ca Việt Nam.