LUYỆN ĐỀ ĐỀ 1: I. ĐỌC HIỂU (4.0 điểm) Đọc đoan trích: Con đừng tham nhặt tiền rơi Bẫy lừa đang giăng đâu đó Con đừng ăn không nói có Nhẫn tâm, gắp lửa bỏ tay người. Người đau, con chớ vui cười Vô tâ...

i:
câu 1. Chủ thể trữ tình trong đoạn trích "Nói với con" là tác giả Chu Thị Thơm. Dấu hiệu nhận biết chủ thể trữ tình là việc sử dụng đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất số ít "con", cùng với việc bộc lộ trực tiếp những suy nghĩ, cảm xúc, quan niệm về cuộc sống, về cách ứng xử của con người đối với nhau.

câu 2. - Từ ngữ để xác định nhân vật trữ tình: "con"

câu 3. Trong đoạn trích "Nói với con", tác giả Chu Thị Thơm đã sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ để tạo nên hiệu quả nghệ thuật đặc sắc. Cụ thể, tác giả sử dụng điệp ngữ cách quãng với cụm từ "con đừng", lặp lại 5 lần ở đầu mỗi câu thơ. Việc lặp lại cụm từ này nhằm nhấn mạnh những lời khuyên nhủ của người cha dành cho con.

- Cụm từ "Con đừng" được lặp lại nhiều lần như một lời khẳng định, một sự dặn dò nghiêm khắc về những điều con cần tránh.
- Điệp ngữ "Con đừng" tạo nên nhịp điệu đều đặn, khiến lời khuyên trở nên sâu lắng, thấm thía hơn.
- Cách lặp lại này giúp người đọc dễ dàng ghi nhớ những lời răn dạy của người cha, đồng thời khơi gợi suy ngẫm về trách nhiệm của bản thân đối với gia đình, xã hội.

Ngoài ra, việc sử dụng điệp ngữ còn góp phần làm tăng tính biểu cảm cho bài thơ, tạo nên giọng điệu trầm lắng, đầy tình cảm của người cha.

câu 4. Trong đoạn trích "Nói với con", tác giả Chu Thị Thơm đã sử dụng hình thức lời dặn để truyền đạt những bài học quý giá cho thế hệ trẻ. Lời dặn được thể hiện qua từng câu chữ, từng dòng thơ, tạo nên sức mạnh thuyết phục và cảm động sâu sắc.

Hiệu quả của việc sử dụng hình thức lời dặn:

* Tạo sự gần gũi, thân mật: Lời dặn như một lời khuyên nhủ, chia sẻ từ người cha, người mẹ dành cho con cái. Nó mang tính chất cá nhân, riêng tư, giúp người nghe dễ dàng tiếp nhận và đồng cảm.
* Nâng cao ý nghĩa của lời dặn: Việc sử dụng hình thức lời dặn khiến cho những bài học trở nên thiêng liêng hơn, nhấn mạnh tầm quan trọng của chúng đối với cuộc sống của mỗi người.
* Gợi mở suy ngẫm: Lời dặn thường chứa đựng nhiều ẩn dụ, gợi mở cho người nghe tự suy ngẫm về bản thân, về cuộc sống. Điều này giúp họ rút ra được những bài học bổ ích cho chính mình.

Ví dụ cụ thể:

- Câu thơ "Con đừng tham nhặt tiền rơi bẫy lừa đang giăng đâu đó" sử dụng hình thức lời dặn trực tiếp, ngắn gọn nhưng đầy đủ ý nghĩa. Nó nhắc nhở con cái phải biết phân biệt đúng sai, tránh xa những cám dỗ, giữ gìn phẩm chất tốt đẹp.
- Câu thơ "Người đau, con chớ vui cười vô tâm" lại sử dụng hình thức lời dặn gián tiếp, ẩn dụ. Hình ảnh "người đau" tượng trưng cho những khó khăn, thử thách trong cuộc sống. Lời dặn ở đây là hãy biết đồng cảm, chia sẻ, không nên thờ ơ trước nỗi khổ của người khác.

Như vậy, việc sử dụng hình thức lời dặn trong đoạn trích "Nói với con" đã góp phần nâng cao hiệu quả truyền tải thông điệp, tạo ấn tượng sâu sắc và khơi gợi suy ngẫm cho người đọc.

câu 5. * Bài học về sự khiêm tốn: Người mẹ khuyên con "con đừng tham nhặt tiền rơi" để tránh sa vào lòng tham, dễ bị lợi dụng hoặc làm việc xấu. Bài học này nhấn mạnh tầm quan trọng của sự khiêm tốn, biết đủ và không ham muốn quá mức.
* Bài học về đạo đức: Mẹ dặn dò con "con đừng ăn không nói có", "gắp lửa bỏ tay người" để sống đúng đắn, không gian dối, không hại người khác. Những lời khuyên này thể hiện tinh thần đạo đức, tôn trọng lẽ phải và đối xử công bằng với mọi người.
* Bài học về lòng nhân ái: Mẹ khuyên con "người đau, con chớ vui cười vô tâm" để thể hiện sự cảm thông, chia sẻ với nỗi đau của người khác. Điều này cho thấy tình thương yêu, lòng nhân ái là phẩm chất cao quý mà mỗi người nên rèn luyện.
* Bài học về sự tỉnh táo: Mẹ nhắc nhở con "kẻ ăn mày trú hiên nhà con đừng xua tay vội vã" để giữ thái độ bao dung, không khinh thường người yếu thế. Lời khuyên này giúp con nhận thức rõ ràng về trách nhiệm xã hội và cách ứng xử phù hợp trong cuộc sống.

Kết luận: Đoạn trích trên đã truyền tải những giá trị đạo đức sâu sắc, khuyến khích con người sống khiêm tốn, chân thành, nhân ái và có trách nhiệm với cộng đồng. Những lời dạy của người mẹ không chỉ là lời khuyên bảo mà còn là kim chỉ nam định hướng hành động và suy nghĩ của con cái.

câu 6. Trong đoạn trích "Nói với con", Chu Thị Thơm đã gửi gắm những lời khuyên sâu sắc về cách ứng xử trong cuộc sống. Tác giả sử dụng hình ảnh ẩn dụ như "nhặt tiền rơi" để ám chỉ việc lợi dụng lòng tốt của người khác hoặc làm những hành động bất chính nhằm đạt mục đích cá nhân. Hình ảnh "bẫy lừa đang giăng đâu đó" thể hiện sự nguy hiểm tiềm tàng trong xã hội, nơi mà những kẻ xấu luôn rình rập để lừa dối và hãm hại người khác.

Tác giả cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giữ gìn phẩm giá và đạo đức trong mỗi con người. Việc "không tham nhặt tiền rơi" đồng nghĩa với việc không nên vì lợi ích trước mắt mà đánh mất lương tâm, không nên "ăn không nói có" hay "gắp lửa bỏ tay người". Những hành động này đều mang tính tiêu cực, gây tổn thương cho bản thân và người khác.

Ngoài ra, tác giả còn khuyến khích chúng ta phải biết cảm thông và giúp đỡ người khác khi họ gặp khó khăn. Không nên "vô tâm" trước nỗi đau của người khác, bởi vì mỗi người đều có trách nhiệm chia sẻ và hỗ trợ lẫn nhau trong cuộc sống.

Cuối cùng, tác giả khẳng định rằng giá trị thật sự của con người nằm ở tấm lòng và trái tim chứ không phải ở vẻ bề ngoài hay danh vọng. Chúng ta cần trân trọng và phát huy những giá trị tinh thần cao đẹp, góp phần xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn.