So sánh sự khác nhau giữa sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính ở thực vật. Lấy ví dụ minh họa và nêu ý nghĩa sinh học của mỗi hình thức.

Dưới đây là bảng so sánh khái quát giữa sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính ở thực vật, kèm ví dụ minh họa và ý nghĩa sinh học của từng hình thức. 1. Khái niệm và cơ chế a) Sinh sản vô tính - Dựa trên một cá thể mẹ duy nhất, không cần hoán phối giao tử đực–cái. - Con cái có bộ gen giống hệt cá thể mẹ (clon). - Cơ chế: nhân bản nguyên vẹn bộ gen qua hình thức gieo cành, hom, giâm cành, chiết cành, mọc chồi, thân rễ hoặc nuôi cấy mô. b) Sinh sản hữu tính - Cần sự kết hợp giao tử đực và giao tử cái (tạo thành hợp tử). - Con cái mang bộ gen tổ hợp từ bố mẹ, tạo biến dị di truyền. - Cơ chế: hoa → thụ phấn → thụ tinh → tạo hạt (hạt giống) → nảy mầm thành cây con. 2. Điểm khác nhau chính | Tiêu chí | Sinh sản vô tính | Sinh sản hữu tính | |---------------------------|---------------------------------|---------------------------------| | Nguồn gốc di truyền | Một cá thể ban đầu | Hai cá thể (đực – cái) | | Độ đa dạng di truyền | Thấp (con giống hệt mẹ) | Cao (có tổ hợp, đột biến) | | Thời gian & năng lượng | Nhanh, ít tốn năng lượng | Chậm hơn, tốn công chăm sóc | | Khả năng thích nghi | Giữ nguyên ưu thế hiện có | Tạo biến dị tăng khả năng thích nghi | | Ứng dụng trong nông nghiệp| Nhân nhanh giống tốt, đồng nhất | Cải thiện giống, lai tạo mới | 3. Ví dụ minh họa a) Sinh sản vô tính - Lan rừng mọc chồi, hấp thụ dinh dưỡng từ cây mẹ → cây con phân nhánh ngay tại thân mẹ. - Khoai tây nhân giống bằng củ khoai: mắt củ nảy mầm thành cây mới có bộ gen giống củ mẹ. - Cây hồng, hoa giấy giâm cành, chiết cành. b) Sinh sản hữu tính - Lúa, ngô, đậu: hoa thụ phấn chéo hoặc tự thụ phấn, sinh hạt lương thực. - Cà chua, dưa hấu: hạt được gieo tạo cây mới, mang gen tổ hợp từ bố mẹ. 4. Ý nghĩa sinh học a) Sinh sản vô tính - Duy trì nhanh và ổn định những tính trạng ưu việt (đồng đều về năng suất, chất lượng). - Tiết kiệm thời gian, công chăm sóc so với gieo hạt. - Ứng dụng trong nhân giống hàng loạt, bảo tồn nguồn gen quí. b) Sinh sản hữu tính - Tạo ra biến dị di truyền, cung cấp nguyên liệu thô cho chọn giống và tiến hóa. - Giúp thực vật thích nghi với điều kiện môi trường thay đổi. - Là cơ sở để lai tạo giống mới có năng suất, chất lượng, khả năng kháng sâu bệnh cao. Tóm lại, cả hai hình thức sinh sản đều có vai trò quan trọng: vô tính phục vụ nhân giống nhanh, đồng nhất; hữu tính duy trì đa dạng di truyền, thích nghi và cải tiến giống về lâu dài.