phân tích đoạn in đậm trên

Chính Hữu là nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Pháp. Ông thường viết về đề tài người lính và chiến tranh bằng giọng điệu giản dị, mộc mạc. "Đồng chí" là tác phẩm tiêu biểu của ông. Bên cạnh đó, "Đêm nay bác không ngủ" cũng là tác phẩm xuất sắc của ông viết về Bác Hồ. Đoạn trích trên nằm ở phần cuối của tác phẩm, thể hiện tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác đối với bộ đội và nhân dân.

Bài thơ được sáng tác vào năm 1951 - thời kì đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp diễn ra vô cùng ác liệt. Sau nhiều đêm thao thức suy nghĩ, Minh Huệ đã sáng tác bài thơ này và được in lần đầu tiên trên báo Văn nghệ số 13 trong mùa xuân năm 1951.

Mở đầu bài thơ là hình ảnh anh đội viên chợt tỉnh giấc trong đêm, khi trời đã về khuya nhưng Bác vẫn ngồi đó, chưa ngủ. Hình ảnh Bác hiện lên qua cái nhìn của anh đội viên đầy chân thực, cảm động:

"Anh đội viên thức dậy
Thấy trời khuya lắm rồi
Mà sao Bác vẫn ngồi
Đêm nay Bác không ngủ."

Trong đêm khuya, anh đội viên chợt tỉnh giấc, và thấy Bác vẫn còn thức. Cách xưng hô của anh đội viên với Bác vừa chứa đựng sự kính trọng (Bác), vừa mang sự gần gũi (chú) thể hiện mối quan hệ gần gũi, gắn bó, thân mật giống như người thân trong gia đình. Khung cảnh trời mưa lâm thâm, với mái lều tranh xơ xác càng làm hiện rõ nên những khó khăn, thiếu thốn nơi núi rừng. Anh đội viên ngạc nhiên vì đã rất khuya rồi mà Bác vẫn ngồi đó, vẫn chưa ngủ. Từ ngạc nhiên, thán phục đến xúc động, anh hiểu rằng Bác đang lặng lẽ đốt lửa để sưởi ấm cho các chiến sĩ. Hành động này thể hiện sự quan tâm, chăm sóc tỉ mỉ, kĩ lưỡng của Bác với từng người lính, với đoàn dân công.

Hình ảnh Bác hiện lên qua con mắt của anh đội viên thật đẹp:

"Lặng yên bên bếp lửa
Vẻ mặt Bác trầm ngâm
Ngoài trời mưa lâm thâm
Mái lều tranh xơ xác"

Dù trời đã khuya, dù mọi người đã chìm vào giấc ngủ nhưng Bác vẫn ngồi trầm ngâm bên bếp lửa, cháy rực. Ánh lửa bập bùng ấy soi sáng vẻ mặt Bác, khiến gương mặt ấy trở nên đăm chiêu, trầm ngâm hơn. Bác chăm sóc cho các anh với tất cả tấm lòng nhân hậu, rộng lớn của mình, không ngủ vì lo cho vận mệnh của đất nước, của dân tộc.

Tình cảm yêu thương, gắn bó giữa lãnh tụ với chiến sĩ đã dần được hé lộ:

"Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
Rồi Bác đi dém chăn
Từng người từng người một
Sợ cháu mình giật thột
Bác nhón chân nhẹ nhàng..."

Nhìn thấy Bác chăm sóc từng người một, anh đội viên cảm thấy vô cùng cảm động và hạnh phúc, anh cảm thấy tự hào, sung sướng như người được chở che, được chăm sóc:

"Anh đội viên mơ màng
Như nằm trong giấc mộng
Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng."

Giữa màn đêm khuya, trong ánh lửa bập bùng, anh đội viên thấy hình ảnh Bác hiện lên kì lạ, lớn lao, ấm áp lạ thường. Từ láy "lồng lộng", "mơ màng" gợi tả dáng vẻ, kích thước vĩ đại của Bác. Bóng Bác cao lấp lánh ấy bao trùm, ôm ấp lấy những người lính như tình cha - con ấm áp. Phép so sánh đã thể hiện rõ tình cảm yêu thương, trân trọng của anh đội viên với Bác.

Khổ thơ cuối khép lại nhưng đọng lại mãi trong trái tim người đọc là hình ảnh tuyệt đẹp của Bác và của anh đội viên:

"Thổn thức cả nỗi lòng
Thầm thì anh hỏi nhỏ:
Bác ơi Bác chưa ngủ?
Bác có lạnh lắm không?"

Sau khi chứng kiến sự tận tụy, lo lắng của Bác, anh đội viên lại tiếp tục chìm vào giấc ngủ để mơ về những ánh sao vàng lấp lánh. Trong giấc mơ, anh lại thắc mắc, băn khoăn vì sợ Bác mệt, lo cho sức khỏe của Bác. Giấc mơ chấm dứt, anh đội viên bừng tỉnh, hóa ra đó chỉ là giấc mơ. Nhưng giấc mơ ấy lại phản ánh thực tế rằng anh luôn lo lắng, bồn chồn vì Bác vẫn chưa ngủ.

Tóm lại, bằng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, giàu cảm xúc, Minh Huệ đã khắc họa thành công hình ảnh Bác Hồ và anh đội viên. Qua đó, chúng ta thấy được tình cảm gắn bó, yêu thương sâu nặng giữa lãnh tụ với chiến sĩ, giữa lãnh tụ vĩ đại với nhân dân.