Quang Dũng là nhà thơ trưởng thành trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Ông từng là đại đội trưởng của đoàn binh Tây Tiến nên đã viết bài thơ này với tất cả tấm chân tình của mình. Khi đọc thơ của Quang Dũng ta thấy cuồn cuộn dòng hoài niệm về một thời lửa đạn đã qua. Và cứ mỗi lần đọc lại Tây Tiến ta lại càng hiểu thêm cái thời kỳ khốc liệt ấy, hiểu thêm về vẻ đẹp hào hoa, hào hùng của những người con đất Việt đã ngã xuống cho nền độc lập của Tổ Quốc ngày hôm nay.
Đoạn thơ đầu tiên của bài thơ đã tái hiện lại hình ảnh của đoàn quân Tây Tiến trên chặng đường hành quân đầy gian khổ, khó khăn. Đó là một bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, dữ dội, hoang sơ nhưng cũng chứa chan thơ mộng, trữ tình. Trên cái nền của bức tranh ấy, hình ảnh người lính Tây Tiến hiện lên thật chân thực với biết bao gian khổ, thiếu thốn, bệnh tật, hi sinh nhưng vẫn phơi phới sự lạc quan, yêu đời.
Mở đầu đoạn thơ, tác giả đã vẽ nên khung cảnh thiên nhiên miền Tây Bắc hùng vĩ, dữ dội, hoang sơ nhưng cũng chứa chan thơ mộng, trữ tình.
"Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi"
Bốn câu thơ mở đầu đã miêu tả cảnh núi rừng hùng vĩ, hiểm trở mà những người lính Tây Tiến phải vượt qua trên chặng đường hành quân của mình. Những từ láy giàu sức gợi hình "khúc khuỷu", "thăm thẳm" khiến cho độ cao của núi như cao hơn, dốc dường như sâu hơn. Một chữ "khuỷu" thôi cũng đủ làm người ta hình dung ra cái quanh co, gập ghềnh của con đường hành quân. Trong cái quanh co, gập ghềnh ấy, người lính Tây Tiến đang cố gắng leo lên đỉnh dốc để rồi khi tới đỉnh dốc lại gặp một cái dốc khác "thăm thẳm" cũng đang chờ đợi họ. Hai chữ "dốc lên" được đảo lên trước nhằm nhấn mạnh vào mức độ dốc của địa hình. Tiếp đó, tác giả lại sử dụng biện pháp tương phản "ngàn thước lên cao/ngàn thước xuống" để diễn tả sự đối lập giữa hai bên của sườn núi. Bên này lên cao tận trời, bên kia xuống sâu tận cùng đáy vực.
Trong cái khung cảnh núi non hùng vĩ, hiểm trở ấy, hình ảnh người lính Tây Tiến xuất hiện thật oai hùng, hiên ngang:
"Heo hút cồn mây súng ngửi trời"
Câu thơ vừa có giá trị tạo hình vừa có giá trị biểu cảm. Nó vừa gợi ra được sự heo hút, hoang sơ của nơi rừng thiêng nước độc, vừa gợi ra khí phách ngút trời của những người lính Tây Tiến. Họ đứng đó, sừng sững giữa cái heo hút của núi rừng, giữa cái hoang sơ của thiên nhiên, vũ trụ. Tư thế ấy, hình ảnh ấy quả thật khiến chúng ta cảm phục vô cùng.
Trên chặng đường hành quân, người lính Tây Tiến còn phải đối diện với biết bao nhiêu khó khăn, nguy hiểm:
"Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người"
Hai câu thơ đã gợi ra không gian núi rừng âm u, hoang vu, luôn tiềm ẩn những mối nguy hại cho tính mạng của người lính. Ở đây, tác giả đã sử dụng lối nói thậm xưng "chiều chiều", "đêm đêm" để nhấn mạnh vào những hiểm nguy luôn rình rập người lính. Nhưng dù vậy, những người lính Tây Tiến vẫn luôn lạc quan, yêu đời:
"Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Chiếc áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành"
Những người lính Tây Tiến coi cái chết nhẹ tựa lông hồng. Sự hi sinh của các anh là "về đất", là hóa thân vào "Sông Mã", vào "Trường Sơn", vào "Tổ quốc",... để tiếp nối cuộc hành trình của người lính Tây Tiến.
Như vậy, chỉ bằng vài nét phác họa, Quang Dũng đã vẽ ra một bức tranh thiên nhiên núi rừng hùng vĩ, hoang sơ, hiểm trở và cũng chứa chan thơ mộng, trữ tình. Đồng thời qua đó, tác giả cũng làm nổi bật lên hình ảnh người lính Tây Tiến với biết bao vẻ đẹp đáng trân trọng. Có thể nói rằng, Quang Dũng đã rất thành công khi xây dựng hình tượng người lính vừa mang vẻ đẹp hào hùng, vừa đậm chất bi tráng.