“Chân lý trong văn chương không phải để thuyết phục, mà để lay động.” → Phân tích vai trò của cảm xúc trong việc truyền tải tư tưởng qua các tác phẩm văn học.

Văn chương vốn là thứ kì diệu, nó có thể đưa ta đến với mọi cung bậc cảm xúc, mọi miền đất lạ, mọi thời đại khác nhau, mọi nhân vật có thật hoặc hư cấu. Nó có thể khiến ta vui, buồn, giận hờn hay căm phẫn. Và hơn hết, nó có thể thay đổi cả một con người. Bởi vậy mới nói, “chân lí trong văn chương không phải để thuyết phục, mà để lay động”.
Chân lí là những điều đúng đắn, là sự thật hiển nhiên, là những quy luật khách quan của tự nhiên và xã hội. Còn văn chương là sản phẩm của hoạt động tư duy, là sự phản ánh hiện thực đời sống bằng ngôn từ. Như vậy, chân lí trong văn chương không đơn thuần là những điều đúng đắn, mà đó còn là sự phản ánh hiện thực đời sống một cách sâu sắc, giúp con người nhận thức đúng đắn về bản chất cuộc sống.
Cảm xúc là yếu tố quyết định đến sức hấp dẫn và khả năng lan tỏa của tác phẩm văn học. Một tác phẩm văn học muốn chinh phục được trái tim của người đọc thì trước hết phải có tính nghệ thuật cao. Mà nghệ thuật thì luôn bắt nguồn từ cảm xúc. Chỉ khi tác phẩm văn học chứa đựng những tình cảm chân thành, mãnh liệt thì mới có thể chạm đến trái tim của người đọc. Những trang thơ của Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Khuyến, Tú Xương… đều thấm đẫm nước mắt và máu chảy của những kiếp hồng nhan bạc mệnh, của những kẻ tài hoa mà bạc mệnh, của những nỗi đau đớn, tủi nhục, xót xa, cay đắng,… Chính vì vậy, chúng đã trở thành tiếng kêu thương thống thiết, ai oán, não nùng, làm rung động trái tim của hàng triệu độc giả.
Cảm xúc là yếu tố then chốt quyết định đến sự thành bại của một tác phẩm văn học. Nếu tác phẩm văn học nào có thể khơi gợi được cảm xúc nơi người đọc thì chắc chắn nó sẽ chiếm trọn vẹn trái tim của họ. Ngược lại, nếu tác phẩm văn học nào không thể lay động được trái tim của người đọc thì chắc chắn nó sẽ bị lãng quên.
Cảm xúc được hình thành dựa trên cơ sở tri giác và nhận thức. Khi tri giác và nhận thức càng sâu sắc thì cảm xúc càng phong phú. Nhờ có cảm xúc mà con người có thể nhận ra cái đẹp, cái thiện, cái đáng trân quý trong cuộc sống. Từ đó, họ sẽ biết yêu thương, trân trọng và nâng niu những gì mình đang có.
Có thể lấy ví dụ về tác phẩm “Những người khốn khổ” của Victor Hugo. Tác phẩm này đã khắc họa một bức tranh xã hội Pháp đầy biến động trong nửa đầu thế kỉ XIX. Qua đó, tác giả đã thể hiện tình thương bao la của mình dành cho những mảnh đời bất hạnh, đặc biệt là những người nghèo khổ. Tình thương ấy đã lay động trái tim của hàng triệu độc giả trên khắp thế giới, khiến họ rơi nước mắt trước số phận bi thảm của những nhân vật trong tác phẩm.
Như vậy, cảm xúc là yếu tố vô cùng quan trọng trong văn chương. Nó góp phần tạo nên sức hấp dẫn và khả năng lan tỏa của tác phẩm văn học. Đồng thời, nó cũng giúp con người nhận thức đúng đắn về bản chất cuộc sống và hướng đến những giá trị tốt đẹp.
Tuy nhiên, cảm xúc trong văn chương không chỉ dừng lại ở mức độ rung động, đồng cảm mà còn phải có tính phê phán, tố cáo. Phê phán những thói hư tật xấu, những tệ nạn xã hội, những bất công, bất cập trong xã hội. Tố cáo những thế lực tàn bạo, chà đạp lên quyền sống, quyền hạnh phúc của con người.
Bên cạnh đó, văn chương còn có chức năng giáo dục, bồi dưỡng tâm hồn con người. Vì vậy, nhà văn cần có lương tâm và trách nhiệm khi cầm bút. Họ cần hướng ngòi bút của mình vào mục đích tốt đẹp, góp phần xây dựng một xã hội văn minh, tiến bộ.
Nam Cao và Ngô Tất Tố là hai nhà văn tiêu biểu cho dòng văn học hiện thực phê phán trước Cách mạng tháng Tám 1945. Trong tác phẩm của mình, hai ông đã viết rất nhiều về số phận bi thảm của nông dân Việt Nam lúc bấy giờ. Đó là chị Dậu với cuộc sống cơ cực, bần hàn, bị áp bức, bóc lột đến tận cùng. Đó là lão Hạc với cuộc sống cô đơn, lẻ loi, bế tắc, cuối cùng phải tìm đến cái chết để giải thoát cho mình. Những tác phẩm này đã gây xúc động mạnh mẽ cho người đọc bởi giọng văn chua xót, ngậm ngùi, đầy tính nhân đạo.
Như vậy, cảm xúc là yếu tố quan trọng trong văn chương. Nó góp phần tạo nên sức hấp dẫn và khả năng lan tỏa của tác phẩm văn học. Đồng thời, nó cũng giúp con người nhận thức đúng đắn về bản chất cuộc sống và hướng đến những giá trị tốt đẹp.
Văn chương không chỉ là giải trí mà còn là công cụ đấu tranh cho lẽ phải, cho quyền lợi của con người. Vì vậy, nhà văn cần có lương tâm và trách nhiệm khi cầm bút. Họ cần hướng ngòi bút của mình vào mục đích tốt đẹp, góp phần xây dựng một xã hội văn minh, tiến bộ.
Văn chương sẽ mãi trường tồn cùng thời gian nếu nó biết cách chạm tới trái tim của độc giả bằng những cảm xúc chân thật nhất.