Tìm hiểu về quá trình sinh trưởng và phát triển của chuồn chuồn.

Quá trình sinh trưởng và phát triển của chuồn chuồn (thuộc bộ Odonata) trải qua bốn giai đoạn chính: trứng – ấu trùng (nai) – nhộng (giai đoạn chuyển) – trưởng thành (chuồn chuồn bay). Cụ thể như sau: 1. Đẻ trứng - Chim mái (có khi cùng đực) đẻ trứng vào nước hoặc bề mặt thực vật thủy sinh. - Trứng có hình bầu dục hoặc hình giọt nước, được bảo vệ bởi một lớp vỏ dày giúp chống khô, chống vi khuẩn. - Thời gian ủ trứng tùy loài, thường từ 1–4 tuần, có khi kéo dài vài tháng nếu gặp điều kiện lạnh. 2. Giai đoạn ấu trùng (nai) - Trứng nở ra ấu trùng gọi là “nai chuồn chuồn”, sống hoàn toàn trong nước. - Nai có thân hình thon dài, chân trước hóa móc để bắt mồi, mang mình bọc giáp cứng. - Nai thở nhờ mang ba thùy nằm ở cuối bụng hoặc qua da thân mình. - Trong suốt thời kỳ này, nai trải qua nhiều lần lột xác (từ 10 đến hơn 20 lần), mỗi lần lớn hơn, hình thành rõ rệt hơn các mầm cánh nằm trong lòng ngực. - Thời gian phát triển ấu trùng thay đổi theo loài và điều kiện môi trường, có thể từ vài tháng đến vài năm. Nai ăn tạp nhưng chủ yếu là các động vật thủy sinh nhỏ: tôm, giáp xác, cá con, ấu trùng côn trùng khác… 3. Giai đoạn nhộng (pre-emergence) - Khi nai phát triển đủ gần cuối giai đoạn ấu trùng, chúng di chuyển lên bờ, chọn các thân cây, lá cây ngập nước hoặc hòn đá làm bệ lột xác. - Tại đây nai cố định chắc chân, phần lưng và ngực căng phồng, vỏ ngoài nứt ra từ giữa lưng. - Quá trình này kéo dài vài chục phút đến vài giờ: nai rút dần cơ quan ruột và cơ bám nối ra khỏi vỏ cũ, đẩy toàn bộ cơ thể lên thành nhộng. 4. Giai đoạn trưởng thành (adult) - Ngay sau khi thoát vỏ, chuồn chuồn non (teneral) có cơ thể mềm, màu trắng đục hoặc nhợt. - Khoảng 1–3 giờ sau, cánh dãn ra hoàn toàn, cơ thể cứng lại, màu sắc và hoa văn đặc trưng của loài bắt đầu xuất hiện. - Chuồn chuồn non bay đi tìm nơi trú ẩn, trải qua giai đoạn “trưởng thành tình dục” từ vài ngày đến vài tuần. - Khi đủ sinh lý, chúng tham gia giao phối: con đực giữ con cái bằng cụm cánh ngực và tạo tư thế “hình trái tim” để trao đổi tinh trùng. - Sau giao phối, con cái đẻ trứng, vòng đời lại bắt đầu. 5. Những yếu tố ảnh hưởng - Nhiệt độ, chất lượng nước (độ pH, nồng độ ô nhiễm), thức ăn, mật độ quần thể đều chi phối tốc độ phát triển và tỉ lệ sống sót. - Vòng đời thường dài hơn ở vùng ôn đới, ngắn hơn ở vùng nhiệt đới. Tóm lại, chuồn chuồn có chu trình sinh trưởng hoàn chỉnh (trứng → ấu trùng → nhộng → trưởng thành) với giai đoạn ấu trùng thủy sinh và giai đoạn trưởng thành bay lượn trên không, thể hiện khả năng thích nghi kép giữa hai môi trường nước và trên không.