Văn học thời kỳ kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ luôn thấm đẫm tinh thần yêu nước và lý tưởng sống cao đẹp. Hãy phân tích để làm rõ vai trò của văn học trong việc khơi dậy và nuôi dưỡng tinh thần ấy....

Trong dòng chảy văn học Việt Nam, văn học thời kì kháng chiến đóng một vị trí quan trọng. Những tác phẩm văn học thời kì này không chỉ phản ánh chân thực cuộc sống, con người trong thời kì chiến tranh mà còn thể hiện tinh thần yêu nước nồng nàn và lí tưởng sống cao đẹp của con người Việt Nam. Điều này được thể hiện rõ nét qua các tác phẩm tiêu biểu như "Đất Nước" (Nguyễn Khoa Điềm), "Tây Tiến" (Quang Dũng) và "Việt Bắc" (Tố Hữu).

Trước hết, văn học thời kì kháng chiến chống Pháp đã thể hiện lòng yêu nước sâu sắc và khát vọng độc lập tự do của dân tộc. Trong tác phẩm "Đất Nước", nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm đã có những khám phá mới mẻ về đất nước, gắn đất nước với những hình ảnh gần gũi, quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày:

"Đất là nơi anh đến trường
Nước là nơi em tắm
Đất Nước là nơi ta hò hẹn"

Bằng giọng thơ trữ tình chính trị sâu lắng, nhà thơ đã khẳng định đất nước là của nhân dân, của những con người bình dị, vô danh. Đồng thời, tác giả cũng thể hiện niềm tự hào về truyền thống lịch sử, văn hóa lâu đời của dân tộc:

"Em ơi em, Đất Nước là máu xương của mình
Phải biết gắn bó và san sẻ
Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở
Làm nên Đất Nước muôn đời"

Cùng chung tinh thần yêu nước, tác phẩm "Tây Tiến" của Quang Dũng cũng thể hiện nỗi nhớ da diết về mảnh đất Tây Bắc và những người lính Tây Tiến dũng cảm, kiên cường:

"Sông Mã xa rồi, Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi"

Những người lính Tây Tiến không chỉ là những người chiến sĩ gan dạ, dũng cảm mà còn là những chàng trai trẻ trung, lãng mạn, yêu đời:

"Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ"

Họ sẵn sàng hi sinh tuổi thanh xuân, xương máu của mình để bảo vệ quê hương, đất nước:

"Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời"

Như vậy, qua hai tác phẩm "Đất Nước" và "Tây Tiến", chúng ta thấy được tinh thần yêu nước nồng nàn và khát vọng độc lập tự do của dân tộc Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Pháp.

Bước sang thời kì kháng chiến chống Mĩ, văn học vẫn tiếp tục phát huy truyền thống yêu nước, nhưng có sự đổi mới về cả nội dung lẫn nghệ thuật. Các tác phẩm văn học giai đoạn này tập trung khai thác vẻ đẹp của con người Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ, đặc biệt là vẻ đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Tiêu biểu cho khuynh hướng này là tác phẩm "Việt Bắc" của Tố Hữu.

Trong tác phẩm "Việt Bắc", nhà thơ Tố Hữu đã ca ngợi vẻ đẹp của con người Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ:

"Mình về mình có nhớ ta
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng"

Đó là những người dân lao động cần cù, chịu khó, giàu lòng yêu nước:

"Nhớ khi giặc đến giặc lùng
Rừng cây núi đá ta cùng đánh Tây"

Đó là những người chiến sĩ kiên cường, bất khuất, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc:

"Nhớ khi giặc đến giặc lùng
Rừng cây núi đá ta cùng đánh Tây"

Ngoài ra, văn học thời kì kháng chiến chống Mĩ còn thể hiện tinh thần lạc quan, tin tưởng vào tương lai tươi sáng của dân tộc:

"Ngày mai rộn rã sơn khê
Ngược xuôi tàu chạy bốn bề lưới giăng"

Như vậy, qua tác phẩm "Việt Bắc", chúng ta thấy được tinh thần yêu nước mãnh liệt và ý chí quyết tâm chiến thắng kẻ thù của nhân dân Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Mĩ.

Không chỉ dừng lại ở việc thể hiện tinh thần yêu nước, văn học thời kì kháng chiến còn góp phần khơi dậy và nuôi dưỡng tinh thần yêu nước trong mỗi người dân. Qua những trang văn, những vần thơ, người đọc được sống lại những năm tháng hào hùng của dân tộc, được thấu hiểu hơn về lịch sử hào hùng của cha ông. Từ đó, họ thêm yêu mến và trân trọng đất nước, thêm tự hào về truyền thống lịch sử của dân tộc.

Đồng thời, văn học thời kì kháng chiến còn tạo nên những giá trị nhân văn sâu sắc, góp phần bồi đắp tâm hồn con người hướng tới Chân - Thiện - Mỹ. Những tác phẩm văn học thời kì này đã trở thành nguồn cảm hứng, động lực to lớn cho mỗi người dân Việt Nam trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Tóm lại, văn học thời kì kháng chiến có vai trò quan trọng trong việc thể hiện tinh thần yêu nước và lí tưởng sống cao đẹp của con người Việt Nam. Những tác phẩm văn học thời kì này đã trở thành những áng văn bất hủ, sống mãi với thời gian. Chúng sẽ tiếp tục đồng hành cùng dân tộc trên mọi chặng đường phát triển.