Trích: Nhà thơ của hồn quê, tình quê thiết tha, sâu thẳm

Thảo Nguyên

I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)

Câu 1. (0,5 điểm)

Xác định luận đề của văn bản:

→ Luận đề: Nguyễn Bính là nhà thơ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại, có đóng góp nổi bật qua việc sử dụng thành công ngôn ngữ dân gian, thể hiện tâm hồn đồng quê và sức sống dân tộc.

Câu 2. (0,5 điểm)

Chỉ ra những luận điểm được sử dụng để làm rõ luận đề:

→ Các luận điểm chính:

• Nguyễn Bính sử dụng thành công ngôn ngữ dân gian trong thơ.
• Thơ Nguyễn Bính thể hiện tâm hồn đồng quê và sức sống dân tộc.
• Nguyễn Bính là nhà thơ tiêu biểu của nền văn học hiện đại Việt Nam.

Câu 3. (1,0 điểm)

Phân tích hiệu quả của biện pháp tu từ trong câu:

“Trong thơ Nguyễn Bính thời kì trước Cách mạng tháng Tám năm 1945 có một cốt thái hoa hương thượng đồng đầy chất cảm nhận ruổi thê lương, cũng dành không thành, tài năng lỡ dở.”

→ Gợi ý phân tích:

• Biện pháp tu từ: Ẩn dụ, liệt kê, nhân hóa.
• Hiệu quả:
• Gợi hình ảnh thơ Nguyễn Bính mang vẻ đẹp mềm mại, mơ mộng, nhưng cũng buồn thương, tiếc nuối.
• Làm nổi bật vẻ đẹp “thơm thảo” nhưng u hoài, thể hiện tâm trạng thi sĩ giữa những mất mát, dở dang trong đời và thơ trước Cách mạng.
• Thể hiện cái nhìn sâu sắc, trân trọng nhưng không né tránh sự thật về những hạn chế, lỡ dở trong cuộc đời thi nhân.

Câu 4. (1,0 điểm)

Nhận xét về tác dụng của việc kết hợp thao tác lập luận chứng minh và so sánh trong phần (3):

→ Gợi ý:

• So sánh thơ Nguyễn Bính trước và sau Cách mạng tháng Tám 1945 để thấy sự thay đổi trong cảm hứng, nội dung thơ.
• Chứng minh thông qua dẫn chứng cụ thể cho thấy sự đặc sắc trong phong cách thơ.
• Tác dụng:
• Làm rõ luận điểm về sự chuyển biến trong thơ Nguyễn Bính.
• Tăng sức thuyết phục cho nhận định, giúp người đọc dễ hình dung về đóng góp của ông trong hai thời kỳ.

Câu 5. (1,0 điểm)

Từ nội dung văn bản, anh/chị hãy bày tỏ suy nghĩ về vai trò của chất liệu văn hóa dân gian trong sáng tác văn học (5–7 dòng):

→ Gợi ý viết đoạn văn:

Chất liệu văn hóa dân gian giữ vai trò vô cùng quan trọng trong sáng tác văn học. Nó là mạch nguồn nuôi dưỡng tâm hồn người viết, giúp tác phẩm gần gũi với đời sống và mang bản sắc dân tộc sâu sắc. Những hình ảnh, ngôn từ, lối nói dân gian tạo nên nét duyên dáng, mộc mạc mà sâu sắc. Qua đó, văn học không chỉ phản ánh hiện thực mà còn góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị truyền thống văn hóa. Nguyễn Bính chính là một ví dụ tiêu biểu cho sự kết hợp hài hòa này.

II. VIẾT (6,0 điểm)

Câu 1. (2,0 điểm)

Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) phân tích nội dung bài thơ:

Vươn mãi vào bờ xa

Cái rễ non tím đỏ

Chắt trong chồi mầm cho cây

Qua sói đá có khi ướt máu

→ Gợi ý đoạn văn:

Bốn câu thơ gợi lên hình ảnh ẩn dụ sinh động về nghị lực sống mãnh liệt, sự vươn lên mạnh mẽ của con người trong gian khó. “Cái rễ non tím đỏ” là hình ảnh tượng trưng cho sự sống mới mẻ, đầy hy vọng. Dù non yếu, nhưng nó không ngừng “vươn mãi vào bờ xa”, tượng trưng cho khát vọng vươn lên phía trước, đến những chân trời rộng mở. Câu thơ “Qua sói đá có khi ướt máu” tạo điểm nhấn cảm xúc, diễn tả những khó khăn, thách thức, thậm chí đau thương mà con người phải vượt qua. Qua đó, đoạn thơ gửi gắm thông điệp sâu sắc: trong cuộc sống, con người cần ý chí, niềm tin, và khát vọng để vươn tới tương lai, vượt qua thử thách. Đó chính là vẻ đẹp tâm hồn Việt Nam: kiên cường, bền bỉ và đầy sức sống.