Bình Nguyên Trang là cây bút trẻ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Bà nổi bật với phong cách thơ nhẹ nhàng, tinh tế nhưng mang sức sống mãnh liệt. Thơ của bà luôn chứa đựng những triết lý sâu sắc khiến người đọc phải trăn trở, suy ngẫm. Trong đó, bài thơ "Tự tình tháng Ba" là một ví dụ tiêu biểu. Bài thơ thể hiện rõ nét nỗi nhớ quê hương, nhớ những kí ức tuổi thơ qua hình ảnh hoa gạo tháng Ba.
Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh "tháng Ba sương khói như lòng":
Tháng Ba sương khói như lòng
Tôi đi trên lối mòn xưa
Chợt mát bởi một làn hương
Như nụ cười ai gửi lại
Hình ảnh "sương khói" gợi lên một không gian mờ ảo, huyền bí. Sương khói ấy cũng chính là sương khói trong lòng tác giả, gợi lên nỗi nhớ quê hương da diết. Tác giả "đi trên lối mòn xưa", trên con đường quen thuộc, nhưng bỗng nhiên lại cảm thấy "mát bởi một làn hương". Đó là làn hương của "một nụ cười ai gửi lại", của một kí ức đẹp đẽ nào đó. Chỉ với bốn câu thơ ngắn gọn, tác giả đã gợi lên được cả một bầu trời nhớ nhung, lưu luyến.
Đến khổ thơ tiếp theo, tác giả tiếp tục miêu tả khung cảnh thiên nhiên tháng Ba:
Chiều đồng giao thức màu hoa bèo
Vẫn xanh biếc một bờ tre già
Con đò biếng lười nằm mặc nước
Trông nàng Bạch Tuyết với áo nâu
Hình ảnh "đồng giao thức màu hoa bèo", "bờ tre già", "con đò biếng lười", "áo nâu" đều là những hình ảnh quen thuộc của làng quê Việt Nam. Những hình ảnh này gợi lên một khung cảnh thanh bình, yên ả, khiến người đọc cảm thấy thư thái, dễ chịu. Tuy nhiên, bên cạnh vẻ đẹp thanh bình ấy, tác giả còn phát hiện ra một vẻ đẹp khác: "Nàng Bạch Tuyết với áo nâu". Hình ảnh này gợi lên sự hồn nhiên, ngây thơ của tuổi thơ.
Khổ thơ cuối cùng, tác giả bộc lộ trực tiếp nỗi nhớ quê hương:
Ngày đang mới trong một chiều đã cũ
Gọi tên mùa trong tiếng lá dần xanh
Hoa gạo đỏ một góc trời nhớ
Chị
Câu thơ "Ngày đang mới trong một chiều đã cũ" gợi lên sự tương phản giữa quá khứ và hiện tại. Quá khứ đã qua đi, chỉ còn lại hiện tại. Hiện tại tuy tươi đẹp nhưng lại gợi lên nỗi nhớ về quá khứ. Nỗi nhớ ấy được thể hiện qua hình ảnh "hoa gạo đỏ một góc trời nhớ". Hoa gạo là loài hoa đặc trưng của mùa xuân miền Bắc, là biểu tượng của tuổi thơ, của những kỉ niệm đẹp đẽ. Hình ảnh hoa gạo đỏ rực một góc trời gợi lên nỗi nhớ quê hương, nhớ những kỉ niệm tuổi thơ của tác giả.
Bài thơ "Tự tình tháng Ba" của Bình Nguyên Trang là một bài thơ hay, thể hiện được nỗi nhớ quê hương, nhớ những kỉ niệm tuổi thơ của tác giả. Ngôn từ và hình ảnh thơ trong bài thơ rất tinh tế, gợi cảm, khiến người đọc cảm thấy rung động.