Dưới thời đại 4.0, con người dần trở nên bận rộn hơn với guồng quay công việc, học tập. Chính vì vậy, chúng ta rất khó để dành thời gian tìm hiểu về chính quá khứ, cội nguồn của dân tộc mình. Điều này đã ít nhiều ảnh hưởng đến ý thức, trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc giữ gìn, phát huy truyền thống văn hóa dân tộc. Vậy nên, chúng ta cần hiểu rõ về ý nghĩa của bản sắc văn hóa dân tộc để từ đó có những hành động thiết thực ngay từ bây giờ.
Bản sắc văn hóa là điều cốt lõi mang tính đặc trưng, màu sắc riêng của mỗi một quốc gia, dân tộc; được hình thành và được vun đắp song song với quá trình dựng nước và giữ nước theo cả chiều đồng đại và lịch đại. Đó có thể là những giá trị về vật chất, cũng có thể là những giá trị văn hóa về tinh thần như phong tục tập quán, truyền thống văn hóa,... Đối với dân tộc Việt Nam, những giá trị đó luôn bền vững, trường tồn theo thời gian như nền văn minh lúa nước, trống đồng Đông Sơn, tinh thần yêu nước mạnh mẽ, bền bỉ như sợi chỉ đỏ xuyên suốt lịch sử dân tộc, tinh thần "tương thân tương ái" giàu giá trị nhân văn, hay truyền thống đạo lí "uống nước nhớ nguồn", "ân nghĩa thủy chung",...
Bản sắc văn hóa có ý nghĩa vô cùng sâu sắc đối với mỗi quốc gia, dân tộc. Trước hết, bản sắc chính là cái gốc, cái hồn cốt lõi khẳng định sự tồn tại của mỗi một quốc gia, dân tộc. Điều này đã được Nguyễn Trãi - tác giả của áng thiên cổ hùng văn "Bình Ngô đại cáo" sớm khẳng định trong giai đoạn lịch sử trung đại. Trong tác phẩm của mình, để nêu ra một khái niệm hoàn chỉnh về quốc gia, dân tộc, Nguyễn Trãi đã nêu ra năm yếu tố, trong đó có hai yếu tố về nền văn hiến và phong tục tập quán, thể hiện rõ sự ý thức sâu sắc về vai trò của bản sắc văn hóa. Không chỉ dừng lại ở đó, bản sắc còn là cái nôi nuôi dưỡng ý thức về quyền độc lập và ý thức gìn giữ non sông, đất nước đối với mỗi một con người. Trong vô vàn những quốc gia tồn tại bình đẳng với bức tranh đa dạng và muôn màu sắc, bản sắc chính là một trong những yếu tố làm nên đặc điểm riêng vơíhững dấu ấn riêng, không thể hòa lẫn, hợp nhất giữa các đất nước.
Trong bối cảnh hòa nhập vào nền kinh tế thị trường và mở cửa hội nhập quốc tế hiện nay, việc gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc lại càng phải được coi trọng hơn nữa. Về mặt nhận thức, mỗi cá nhân cần ý thức sâu sắc về trách nhiệm của bản thân trong việc giữ gìn những nét đẹp truyền thống của dân tộc. Thiết nghĩ, mỗi người dân Việt Nam, dù sinh sống và làm việc ở trong nước hay nước ngoài đều cần trân trọng những giá trị tốt đẹp của dân tộc, đề cao tinh thần đoàn kết, gắn bó cộng đồng, giữ gìn lòng tự hào, tự tôn dân tộc, ... Về mặt hành động, chúng ta cần cố gắng trau dồi kiến thức, rèn luyện kĩ năng để góp phần quảng bá vẻ đẹp của quê hương, đất nước đến bạn bè quốc tế, đồng thời lên án, phê phán những hành vi làm mai một bản sắc dân tộc, hoặc gây ảnh hưởng xấu đến hình ảnh đất nước.
Tóm lại, bản sắc văn hóa là một yếu tố vô cùng quan trọng với mỗi quốc gia, dân tộc. Việc ý thức được vai trò, ý nghĩa của bản sắc văn hóa chính là chìa khóa để chúng ta có những hành động thiết thực trong việc giữ gìn những nét đẹp truyền thống của dân tộc.