Tình cảm dành cho Tổ quốc luôn là thứ tình cảm thiêng liêng nhất đối với mỗi người. Bởi vậy mà khi nhắc đến Tổ quốc, ta luôn dùng những từ ngữ đầy tôn kính và trang trọng. Thế nhưng nhà thơ Nguyễn Việt Chiến lại có cách cảm nhận khác về Tổ quốc. Ông cho rằng Tổ quốc chính là tiếng mẹ. Và với ông, Tổ quốc là tất cả những gì thân thương, gần gũi nhất, bình dị nhất trong cuộc sống này.
Với Nguyễn Việt Chiến, Tổ quốc là tiếng mẹ. Cách mở đầu thật đặc biệt, giống như một câu khẳng định, một định nghĩa mồn một về sự thiêng liêng của hai từ "Tổ quốc". Tổ quốc giờ đây không còn là một danh từ khô khan, trừu tượng và khó hiểu nữa, mà thay vào đó nó chính là "tiếng mẹ". Chỉ một từ thôi, nhưng nó lại bao trọn được tất cả ý nghĩa của hai từ "Tổ quốc". Tổ quốc bây giờ chẳng phải chỉ riêng của một cá nhân nào, mà là của tất cả mọi người, của tập thể dân tộc. Nó được kết tinh từ giọt máu, nước mắt và cả hơi thở của những con người đang sống và cả những con người đã ngã xuống hy sinh vì màu cờ, vì sắc áo, vì nền độc lập, tự do của dân tộc.
Tác giả đã lấy hình ảnh tiếng mẹ để so sánh với Tổ quốc, bởi lẽ đối với mỗi người, Tổ quốc vừa là một danh từ trừu tượng, lại vừa là một khái niệm vô cùng phức tạp và khó hiểu. Nhất là đối với những đứa trẻ, chúng sẽ chẳng bao giờ hiểu được "Tổ quốc" là gì. Nhưng khi ta lại ví nó với "tiếng mẹ", thì lập tức nó trở nên dễ dàng hơn rất nhiều. Bởi lẽ đối với mỗi con người, dù là ở bất cứ đâu trên địa cầu này, thì chúng ta đều hiểu được tiếng mẹ đẻ của mình là gì. Nó là những âm thanh gần gũi, quen thuộc, tha thiết và ngọt ngào nhất mà mỗi con người cảm nhận được. Dù có đi bất cứ nơi đâu, thì tiếng mẹ vẫn luôn là phương tiện để mỗi người có thể bộc lộ cảm xúc một cách chân thành và đầy đủ nhất.
Tổ quốc là tiếng mẹ, nên mỗi người con trên mảnh đất hình chữ S này đều có trách nhiệm gìn giữ và bảo tồn thứ tiếng ấy. Để không phải xấu hổ với bạn bè quốc tế vì những lỗi sai cơ bản trong giao tiếp hằng ngày. Để không làm đau lòng cha ông vì không thể kế thừa và phát huy được những tinh hoa của ngôn ngữ mẹ. Để không khiến cho những người lớn tuổi yên lòng... Vì những điều ấy, chỉ cần chúng ta có ý thức học tập và sử dụng đúng đắn tiếng mẹ đẻ, thì dù là âm độ hay âm sắc, dù là âm bổng hay âm trầm, thì chúng ta đều có thể cất lên bằng cả trái tim và lòng tự hào mãnh liệt.
Để rồi sau này, khi nhìn lại quãng đường đã qua, ta sẽ không phải day dứt hay hối hận vì đã bỏ lỡ bất kỳ một nốt nhạc nào của quê hương. Để có thể mỉm cười hài lòng và mãn nguyện vì đã góp một phần nhỏ bé vào việc duy trì và phát triển thứ tiếng quý báu ấy. Để có thể tự hào mà nói rằng: Tôi yêu Tổ quốc tôi, yêu tiếng mẹ đẻ của mình.
<>
Nguyễn Việt Chiến là tác giả có nhiều bài thơ viết về Tổ quốc. “Tổ quốc là tiếng mẹ” là một trong những bài thơ thể hiện cái nhìn độc đáo của ông về Tổ quốc. Trong cảm nhận của Nguyễn Việt Chiến, Tổ quốc là tiếng mẹ ngàn đời. Chính điều đó đã làm cho cảm nhận về Tổ quốc của ông không giống với các nhà thơ khác khi viết về đề tài này.
Bài thơ "Tổ quốc là tiếng mẹ" của Nguyễn Việt Chiến là một bài thơ mang tính chất trữ tình, dạt dào cảm xúc. Tác giả đã sử dụng hình ảnh ẩn dụ để thể hiện tình yêu quê hương đất nước của mình.
Trong bài thơ, tác giả đã ví Tổ quốc như người mẹ trải qua bao gian lao, vất vả, nhọc nhằn, bao giông bão trong cuộc đời để nuôi ta thành người nên Tổ quốc thật vô cùng vĩ đại. Tổ quốc là tiếng mẹ - Tổ quốc gắn với mọi miền. Ở đâu có mẹ, ở đó có Tổ quốc. Tổ quốc là tiếng mẹ thắp lên muôn ngọn lửa nên khi nghĩ về Tổ quốc, lòng ta như được sưởi ấm, chở che. Với cảm xúc cuồn cuộn mà sâu lắng, Tổ quốc trong thơ Nguyễn Việt Chiến hiện lên vừa gần gũi, vừa thiêng liêng hơn bao giờ hết. Tổ quốc là tiếng mẹ - tiếng mẹ là Tổ quốc. Tổ quốc - tiếng mẹ, hai hình ảnh ấy cứ hòa quyện, bập bùng cháy sang trong tình yêu Tổ quốc nồng cháy của nhà thơ.
Tiếng mẹ - tiếng mẹ. Ôi tiếng mẹ âm thầm mà thiêng liêng biết bao. Nhờ tiếng mẹ mới có Tổ quốc trong lòng mỗi con người. Điều này, nhà thơ Chế Lan Viên cũng đã từng viết:
Khi ta ở, chỉ là nơi đất ở
Khi ta đi, đất đã hoá tâm hồn!
(Tiếng hát con tàu)
Tóm lại, bài thơ "Tổ quốc là tiếng mẹ" của Nguyễn Việt Chiến là một bài thơ hay và ý nghĩa. Bài thơ đã góp phần nâng cao tình yêu quê hương đất nước trong lòng mỗi người dân Việt Nam.