Đề 4 Câu 1 (8,0 điểm) Ngày xửa ngày xưa, trên tiên giới có hai ông tiên rất thích đánh cờ vây. Họ thường bay xuống một đỉnh núi dưới hạ giới để đánh cờ. Ở nơi họ đánh cờ có một cây thông cao lớn. Có m...

**Bài làm Câu 1**

Ngày xưa, trên tiên giới có hai ông tiên rất thích đánh cờ. Một hôm, họ hạ giới để so tài tại một ngọn núi, dưới tán cây thông cổ thụ. Bất ngờ, một con khỉ tinh ranh nhảy lên cây, bới trộm hết quân cờ rồi giấu đi. Thấy tục lệ đánh cờ bị gián đoạn, quan quân đem khỉ lên triều đình, ai nấy đều vỗ ngực tự nhận có thể đánh thắng “đối thủ bất đắc dĩ” này. Nhà vua cho rằng khỉ nhỏ tuổi, chẳng ra gì thì sao xứng tầm thách đấu, bèn ra lệnh bắt thắt gông. Lúc ấy, vị thần cây đa xuất hiện, nhận lời cùng loài người phân thắng bại. Trận đấu diễn ra: thần cây đa vừa điềm tĩnh vừa điêu luyện, còn khỉ chỉ biết lè lưỡi, nhảy nhót mà không hiểu cờ thế là gì. Quả nhiên khỉ thua trắng. Cuối cùng, triều đình mới công nhận chỉ có thần cây đa xứng là đối thủ thực sự.

Câu chuyện gợi lên một bài học sâu sắc: **không nên vội vàng kết luận hoặc đánh giá năng lực người khác chỉ qua vẻ bề ngoài hay những thành tích vụn vặt**. Con khỉ trộm quân dù khéo léo nhưng lại không sở hữu kỹ năng cờ tướng, nên ảo tưởng về năng lực bản thân và bị đánh giá sai. Những người chơi cờ vội công bố kết quả, phán xét khỉ “không xứng” trước khi có minh chứng cụ thể, dẫn đến phán quyết bất công. Chỉ khi “thử lửa” thật sự, tài năng và phẩm chất mới được bộc lộ.

Trong học tập, công việc, chúng ta thường nhìn vào điểm số, bằng cấp hay kinh nghiệm ít ỏi để phán đoán năng lực người khác. Đó là sự phiến diện: một học sinh giỏi văn chưa hẳn mạnh về toán; một nhân viên trẻ có thái độ chăm chỉ chưa chắc đã có kỹ năng chuyên môn sắc bén. Chỉ qua bài kiểm tra thực hành, dự án cụ thể hay thử thách thực tế, năng lực thực sự mới được xác minh.

Chính vì thế, mỗi cá nhân và tổ chức cần rèn luyện thái độ khách quan, công bằng, **kiểm chứng qua thực tế** trước khi đưa ra nhận xét, khen chê hay quyết định quan trọng. Đồng thời, mỗi người hãy khiêm tốn tự kiểm tra khả năng, lắng nghe phản hồi và không ngừng hoàn thiện. Khi đó, phán xét vừa công bằng, vừa khuyến khích sự phát triển của tài năng thật sự.

---

**Bài làm Câu 2**

Thạch Lam từng nhận định:

> “Công việc của nhà văn là phát hiện ra cái đẹp chính ở chỗ mà không ai ngờ tới, tìm cái đẹp kín đáo và che lấp của sự vật, cho người đọc một bài học thưởng thức và thường thức.”

> Ý kiến này khẳng định vai trò của nhà văn như một “thợ săn” tinh tế, khai mở những vẻ đẹp tiềm ẩn thường bị lãng quên trong đời sống. Nhà văn không dừng lại ở việc mô tả hiện thực sông núi hay con người bề ngoài, mà phải nhìn sâu, soi rõ những giá trị văn hóa, nhân văn tinh tế bên trong.

Trong “Chữ người tử tù” của Nguyễn Tuân, nhân vật Quản ngục chính là tấm gương sống động cho quan niệm ấy. Ban đầu, anh chỉ là một viên chức giam giữ, luôn khắt khe trong kỷ luật và lối sống đường hoàng, ít ai nghĩ trong tâm hồn anh có chỗ cho nghệ thuật. Thế nhưng khi Huấn Cao – kẻ “tử tù tài hoa” – xin được viết câu đối, Quản ngục bỗng bừng tỉnh như gặp “nét chấm phá” làm thức dậy cả tâm hồn: anh lặng lẽ đón mực, sai người chuẩn bị giấy, kính cẩn nhìn từng nét chữ bay bướm. Ở đó, Quản ngục khám phá ra vẻ đẹp kín đáo của văn hóa thư pháp – vẻ đẹp vừa thanh cao, vừa chứa đựng ý nghĩa sâu sắc về nhân cách.

Hành động của Quản ngục không chỉ là sự ngưỡng mộ tài hoa của Huấn Cao, mà còn chính là “bài học thưởng thức” mà Nguyễn Tuân gửi đến độc giả: **dù trong ngục tối tăm, vẻ đẹp vẫn tỏa sáng và có khả năng chuyển hóa tâm hồn con người**. Nhà văn đã phát hiện ra cái đẹp ở nơi không ai ngờ – chính giữa cánh cửa sắt, giữa tiếng gông cùm – và mời chúng ta cùng chiêm nghiệm.

Từ chi tiết ấy, người đọc nhận ra thông điệp nhân văn sâu sắc: mỗi người cần giữ tâm hồn rộng mở để tiếp nhận và trân trọng cái đẹp tiềm ẩn trong đời. Khi nhìn hiện thực bằng trái tim nghệ sĩ, ta sẽ thấy cuộc sống không chỉ khô khan mà còn đầy thi vị; những con người tưởng chừng cứng rắn nhất cũng mang trong mình khát vọng và xúc cảm tinh tế.

Như vậy, Nguyễn Tuân đã thực hiện trọn vẹn quan niệm của Thạch Lam: phát hiện và tôn vinh cái đẹp không hiển hiện, trao cho người đọc bài học thưởng thức quý giá, giúp củng cố “thường thức” văn hóa. Đó chính là giá trị muôn thuở của văn chương – luôn soi sáng, nâng đỡ và làm giàu đời sống tinh thần con người.