Câu 1. Biện pháp tu từ chính trong câu: “Ánh trăng im phăng phắc, đủ cho ta giật mình” là: A. Nhân hóa B. Ẩn dụ C. Hoán dụ D. So sánh Câu 2. Thành phần biệt lập nào thể hiện cảm xúc? A. Có lẽ B. A! C....

Câu 1: Biện pháp tu từ chính trong câu: “Ánh trăng im phăng phắc, đủ cho ta giật mình” là:

Đáp án đúng: A. Nhân hóa

Phân tích chi tiết:

Câu thơ “Ánh trăng im phăng phắc, đủ cho ta giật mình” nằm trong bài thơ “Ánh trăng” của Nguyễn Duy – một thi phẩm nổi bật trong chương trình Ngữ văn THCS. Bài thơ gợi lên nhiều tầng ý nghĩa sâu sắc về quá khứ, hiện tại, lòng biết ơn và sự phản tỉnh của con người. Trong đó, câu thơ trên chính là một đỉnh điểm cảm xúc – nơi nhà thơ dừng lại để chiêm nghiệm, để “giật mình” vì nhận ra bản thân đã lãng quên ánh trăng, cũng là lãng quên quá khứ nghĩa tình.

Về hình thức ngôn ngữ, câu thơ sử dụng biện pháp tu từ nhân hóa. Cụ thể:

• "Ánh trăng im phăng phắc" – vốn dĩ trăng là vật vô tri vô giác, không có khả năng hành động như con người. Tuy nhiên, ở đây nhà thơ sử dụng động từ "im" kết hợp với từ láy "phăng phắc", thường dùng để miêu tả sự im lặng có chủ đích của con người. Việc gán hành động "im" cho trăng đã khiến ánh trăng trở nên giống như một nhân vật sống động, đang lặng lẽ nhìn người, chất vấn người, nhắc nhở người.
• Không chỉ là nhân hóa, câu thơ còn hàm chứa thái độ phê phán, lên án, đồng thời là sự thức tỉnh của lương tâm, nhưng biện pháp tu từ nổi bật nhất chính là nhân hóa, bởi nó tạo ra hiệu ứng nghệ thuật mạnh mẽ, làm cho ánh trăng trở thành một “nhân chứng sống” về tình nghĩa xưa, về quá khứ không thể xóa nhòa.

Các phương án sai gồm:

• B. Ẩn dụ: Không đúng vì ánh trăng không đại diện cho một khái niệm trừu tượng theo cách chuyển đổi ngữ nghĩa.
• C. Hoán dụ: Cũng không phù hợp vì không dùng bộ phận chỉ toàn thể hay sự vật gần gũi để gợi đến sự vật khác.
• D. So sánh: Trong câu thơ không có cặp quan hệ so sánh rõ ràng như "như", "tựa", "giống như",...

Kết luận: Câu thơ sử dụng biện pháp nhân hóa ánh trăng để biểu hiện tâm trạng con người và tạo chiều sâu cho nội dung phản tỉnh. → Chọn A. Nhân hóa

Câu 2: Thành phần biệt lập nào thể hiện cảm xúc?

Đáp án đúng: B. A!

Phân tích chi tiết:

Thành phần biệt lập là những từ ngữ trong câu không tham gia vào cấu trúc ngữ pháp chính (chủ ngữ – vị ngữ), nhưng có vai trò rất quan trọng trong việc biểu đạt sắc thái, thái độ, cảm xúc, mục đích hoặc điều kiện của người nói. Thành phần biệt lập gồm 5 loại: tình thái, cảm thán, gọi – đáp, phụ chú, và chỉ mục đích.

Trong câu hỏi này, chúng ta cần xác định loại thành phần biệt lập thể hiện cảm xúc, còn gọi là thành phần cảm thán.

• "A!" là một thán từ – thường được dùng để biểu lộ cảm xúc trực tiếp như vui mừng, tiếc nuối, ngạc nhiên, xúc động... Ví dụ: “A! Mặt trời mọc rồi!” – thán từ “A!” đứng đầu câu nhằm biểu lộ sự ngỡ ngàng, cảm thán của người nói.
• Do đó, “A!” thuộc thành phần biệt lập cảm thán, thể hiện rõ rệt cảm xúc của người nói – là đáp án chính xác.

Phân tích các đáp án còn lại:

• A. Có lẽ → Đây là thành phần tình thái, dùng để thể hiện mức độ chắc chắn, phỏng đoán. Ví dụ: “Có lẽ ngày mai trời sẽ mưa.”
• C. Vì vậy → Là từ nối biểu thị quan hệ kết quả – nguyên nhân, không phải là thành phần biệt lập.
• D. Để → Từ chỉ mục đích, thường đi với cụm động từ sau nó. Ví dụ: “Tôi học để thi tốt.” Tuy nhiên, “để” không phải thành phần biệt lập, mà là từ liên kết trong mệnh đề phụ.

Kết luận: Thành phần biệt lập thể hiện cảm xúc rõ ràng nhất là thán từ “A!” → Chọn B. A!