Trần Tế Xương là một nhà thơ nổi tiếng với phong cách trào phúng, châm biếm. Tuy nhiên, ông cũng có những tác phẩm mang đậm chất trữ tình, thể hiện tình cảm chân thành của mình. Một trong những bài thơ tiêu biểu đó là "Thương Vợ". Bài thơ này là một trong những bài thơ đặc sắc nhất của ông viết về bà Tú - vợ ông.
Mở đầu bài thơ, tác giả đã miêu tả công việc vất vả của bà Tú:
"Quanh năm buôn bán ở mom sông
Nuôi đủ năm con với một chồng"
Tác giả đã sử dụng từ "mom" để chỉ nơi buôn bán, làm ăn của bà Tú. Từ "mom" gợi lên hình ảnh một vùng đất nhô ra bên bờ sông, cheo leo và nguy hiểm. Bà Tú phải buôn bán ở nơi chênh vênh, khó khăn như vậy để kiếm tiền nuôi gia đình. Công việc ấy kéo dài quanh năm, suốt tháng, không kể ngày đêm. Bà Tú phải "nuôi đủ năm con với một chồng". Cụm từ "nuôi đủ" cho thấy bà Tú là một người phụ nữ tần tảo, đảm đang, biết lo lắng cho gia đình. Bà Tú không chỉ nuôi con mà còn phải nuôi cả chồng. Điều đó cho thấy gánh nặng gia đình đè nặng lên đôi vai của bà Tú.
Tiếp theo, tác giả đã khắc họa hình ảnh bà Tú lặn lội trên sông nước:
"Lặn lội thân cò khi quãng vắng
Eo sèo mặt nước buổi đò đông"
Hình ảnh ẩn dụ "thân cò" cho thấy sự vất vả, gian truân của bà Tú trong cuộc sống. Bà Tú phải lặn lội trên sông nước, nơi có những quãng vắng, eo sèo. Đó là những lúc bà Tú phải đối mặt với những khó khăn, thử thách trong cuộc sống.
Trong hai câu thơ tiếp theo, tác giả đã thể hiện sự cam chịu và đức hi sinh của bà Tú:
"Một duyên hai nợ âu đành phận
Năm nắng mười mưa dám quản công"
Bà Tú lấy chồng vì duyên, nhưng cũng phải gánh vác thêm nợ. Nợ ở đây là nợ nần, nợ cơm áo gạo tiền. Dù phải chịu nhiều vất vả, gian khổ, bà Tú vẫn âm thầm chịu đựng, không than vãn nửa lời. Bà Tú là một người phụ nữ giàu lòng vị tha, sẵn sàng hy sinh cho gia đình.
Ở hai câu cuối cùng, tác giả đã bộc lộ trực tiếp tâm trạng của mình:
"Cha mẹ thói đời ăn ở bạc
Có chồng hờ hững cũng như không"
Tác giả tự trách mình là "ăn ở bạc", là người chồng hờ hững. Ông cảm thấy bất lực trước hoàn cảnh xã hội phong kiến, khiến cho người phụ nữ phải chịu nhiều khổ cực. Qua đó, ta thấy được tấm lòng yêu thương, trân trọng của tác giả dành cho vợ.
Bài thơ "Thương Vợ" của Trần Tế Xương là một bài thơ hay, thể hiện tình cảm chân thành, sâu sắc của tác giả dành cho vợ. Bài thơ đã khắc họa thành công hình ảnh người phụ nữ Việt Nam tần tảo, đảm đang, giàu lòng vị tha. Đồng thời, bài thơ cũng thể hiện sự bất lực, phê phán xã hội phong kiến đã đẩy người phụ nữ vào hoàn cảnh khó khăn.