(Nghị luận văn học) Phân tích hình ảnh “ánh trăng” trong bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy và liên hệ với bài học về lòng biết ơn trong cuộc sống hôm nay.

Bài văn nghị luận văn học phân tích hình ảnh “ánh trăng” trong bài thơ “Ánh Trăng” của Nguyễn Duy và liên hệ với bài học về lòng biết ơn trong cuộc sống hôm nay.

Nguyễn Duy là nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Thơ ông mang nặng những suy tư, chiêm nghiệm về cuộc đời, về con người. Bài thơ "Ánh Trăng" là một minh chứng tiêu biểu cho phong cách sáng tác ấy. Qua hình ảnh vầng trăng, tác giả muốn gửi gắm tới độc giả những thông điệp sâu sắc về tình cảm giữa con người và thiên nhiên, đặc biệt là vầng trăng.

Mở đầu bài thơ, Nguyễn Duy gợi lại những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ và thời kì kháng chiến gian khổ:

“Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ”

Hình ảnh vầng trăng xuất hiện xuyên suốt bài thơ như một người bạn tri âm, tri kỉ của nhà thơ. Trong những năm tháng tuổi thơ êm đềm, những ngày tháng chiến đấu gian khổ, vầng trăng đã trở thành người bạn thân thiết, gần gũi với con người. Trăng chia sẻ mọi vui buồn, trăng đồng cam cộng khổ ru ngủ người lính giữa những cơn mưa rừng buốt lạnh.

Tiếp nối mạch cảm xúc, nhà thơ kể lại câu chuyện về sự thay đổi trong mối quan hệ giữa con người và vầng trăng:

“Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa”

Cuộc sống thay đổi khi người lính từ giã núi rừng trở về thành phố. Vầng trăng dần dần bị lãng quên bởi những lo toan bộn bề của cuộc sống đô thị. Con người quen với ánh điện cửa gương, quen với cuộc sống tiện nghi nên vầng trăng trở nên xa lạ:

“Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường”

Vầng trăng giờ đây giống như một người dưng qua đường, một người xa lạ không hề quen biết. Điều này thể hiện sự vô tâm, thờ ơ của con người trước vẻ đẹp bình dị của thiên nhiên, của quá khứ nghĩa tình.

Tuy nhiên, sự kiện bất ngờ xảy ra đã khiến người lính thức tỉnh và hối lỗi:

“Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn”

Khi đèn điện tắt, người lính vội vàng mở cửa sổ và bắt gặp vầng trăng tròn vành vạnh trên bầu trời. Khoảnh khắc ấy, bao nhiêu cảm xúc trong lòng người lính ùa về, xúc động và nghẹn ngào:

“Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng”

Nhà thơ đã sử dụng biện pháp tu từ so sánh để diễn tả dòng cảm xúc trào dâng mãnh liệt trong lòng người lính. Đó là nỗi nhớ về những kỉ niệm tuổi thơ, những ngày tháng chiến đấu gian khổ, là niềm thương mến và cả sự ân hận, xót xa.

Cuối cùng, bài thơ khép lại bằng lời tự nhắc nhở đầy chân thành:

“Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình”

Vầng trăng tròn vành vạnh là biểu tượng cho quá khứ nghĩa tình, cho sự bao dung, độ lượng. Ánh trăng im lặng nhưng đủ để khiến con người giật mình thức tỉnh, nhận ra lỗi lầm của bản thân.

Qua hình ảnh vầng trăng, Nguyễn Duy đã gửi gắm đến chúng ta bài học sâu sắc về thái độ sống “uống nước nhớ nguồn”, ân nghĩa thủy chung cùng quá khứ. Bài thơ “Ánh Trăng” không chỉ là lời tự nhắc nhở bản thân của nhà thơ mà còn là lời nhắn nhủ đối với mỗi người về việc trân trọng những giá trị đẹp đẽ của cuộc sống.