Biện pháp tu từ so sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. So sánh giúp người đọc dễ dàng hiểu, tưởng tượng và hình dung rõ nét hơn về hình ảnh đang nói đến. Biện pháp này được sử dụng rất phổ biến trong văn học, đặc biệt là thơ ca.
So sánh thường được chia thành hai loại chính:
* So sánh ngang bằng: So sánh các sự vật, hiện tượng tương đồng nhau, tìm ra sự giống nhau của các sự vật, sự việc giúp người đọc dễ hình dung hơn. Các từ so sánh ngang bằng: như, y như, tựa như, giống như, giống, là, ...
* Ví dụ: "Anh em như thể tay chân" (Ca dao) - so sánh anh em trong gia đình gắn bó, yêu thương nhau như tay chân trên cơ thể con người.
* So sánh không ngang bằng: So sánh đối chiếu sự vật, sự việc trong mối quan hệ không ngang bằng để làm nổi bật sự vật, sự việc mà tác giả muốn nhấn mạnh. Các từ so sánh không ngang bằng: hơn, kém, thua, hơn là, kém hơn, chưa bằng, chẳng bằng, ...
* Ví dụ: "Con đi trăm núi ngàn khe Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm" (Tố Hữu) - so sánh sự vất vả, gian lao của người mẹ với những khó khăn, nguy hiểm mà con cái phải trải qua khi đi xa nhà.
Ngoài ra, còn có một số dạng so sánh khác như:
* So sánh ẩn dụ: Sử dụng hình ảnh ẩn dụ để so sánh, tạo nên hiệu quả nghệ thuật cao.
* So sánh ngầm: Không sử dụng từ ngữ so sánh trực tiếp nhưng vẫn tạo ra sự liên tưởng giữa hai sự vật, sự việc.
Việc sử dụng biện pháp tu từ so sánh giúp cho lời văn thêm sinh động, giàu hình ảnh, giàu cảm xúc và dễ hiểu, dễ nhớ.