Cơ quan hô hấp của cá là gì? Chúng hoạt động như thế nào?

Cá hô hấp chủ yếu nhờ mang (gills). Mang của cá có cấu tạo và cơ chế hoạt động như sau: 1. Cấu tạo của mang - Mỗi bên đầu cá có một khe mang (hoặc nhiều khe mang tùy loài), bên trong chứa khung mang (gill arches). - Trên khung mang mọc các thùy mang (gill filaments), mỗi thùy mang lại chia nhỏ thành các phiến mang (lamellae). - Phiến mang rất mỏng, giàu mao mạch, tăng tối đa diện tích tiếp xúc giữa máu và nước. 2. Cơ chế hoạt động a. Dòng nước đi qua mang - Cá há miệng, đẩy luồng nước vào khoang miệng. - Khi miệng khép lại, nắp mang (operculum) mở ra, nước chảy qua thùy mang rồi thoát ra ngoài. b. Trao đổi khí theo nguyên tắc đối lưu ngược dòng (countercurrent exchange) - Dòng máu trong mao mạch phiến mang chảy ngược chiều với dòng nước bên ngoài. - Nhờ vậy, ở mọi điểm tiếp xúc, áp suất phân tử O₂ của nước luôn cao hơn trong máu, giúp O₂ khuếch tán vào máu một cách hiệu quả. Tương tự, CO₂ trong máu khuếch tán sang nước. c. Điều hòa lưu lượng nước - Cá có thể điều chỉnh tần suất thở, độ mở miệng và nắp mang để tăng giảm lượng nước qua mang, thích nghi với nồng độ O₂ trong môi trường. 3. Một số lưu ý phụ - Ở cá phổi hoặc cá da trơn, ngoài mang chúng còn có khả năng hô hấp bổ sung qua da hoặc túi khí (phổi sơ khai). - Tỉ lệ trao đổi khí ở mang cao hơn rất nhiều so với da, nhất là với cá sống hoàn toàn dưới nước. Tóm lại, mang với cấu trúc thùy–phiến giàu mao mạch và cơ chế đối lưu ngược dòng là chìa khóa giúp cá lấy O₂ và thải CO₂ hiệu quả trong môi trường nước.