phân tích nhân vật Huấn Cao trong văn bản "chữ người tử tù" - Nguyễn Tuân

Nguyễn Tuân là một cây bút xuất sắc của nền văn học Việt Nam hiện đại, mỗi tác phẩm của ông đều như một bài ca yêu nước, trác tuyệt, thiên nhiên con người được miêu tả trong tác phẩm của ông trở nên thật đẹp, thật đáng trân trọng biết bao nhiêu. Trong tác phẩm "Chữ người tử tù", Nguyễn Tuân đã khắc họa thành công nhân vật Huấn Cao, một con người mang những phẩm chất tốt đẹp, sống với triết lý của riêng mình.

Trước hết, Huấn Cao là một người anh hùng, một người có dũng khí mà ai cũng ngưỡng mộ. Nhân vật này được lấy nguyên mẫu từ Cao Bá Quát, một con người vừa có tài vừa có chí nhưng lại phải chịu cảnh chết oan trong ngục tù. Huấn Cao là người đứng đầu bọn phản nghịch dám chống lại triều đình, tuy vậy, chúng ta không thể phủ nhận được những gì mà ông làm cho nhân dân, đất nước. Ông là người giỏi chữ nghĩa, thi thư, là người mà bao nhiêu người ngưỡng mộ, nể phục. Tuy vậy, trước cái chết sắp đến của ông, chẳng mấy ai quan tâm, ngoại trừ viên quan coi ngục và thầy thơ lại.

Trong mắt mọi người, Huấn Cao chỉ là một tên tử tù bình thường, chẳng có gì đặc biệt, ngày mai ông sẽ phải chịu án chém đầu vì tội chống lại triều đình. Nhưng ít ai biết rằng, Huấn Cao lại có một tài năng rất hiếm có, đó chính là viết chữ đẹp. Có nhiều người cả đời chẳng thể viết nổi cho mình một bộ tứ bình, nho nhã, mà cứ thấy chữ đẹp đâu là mua để trưng bày trong nhà. Thế nên, chữ của Huấn Cao quý lắm, có tiền chưa chắc đã mua được. Không chỉ vậy, Huấn Cao còn là người có khí phách hiên ngang, ngay thẳng, ông không sợ chết, dù bị tra tấn hay hành hạ, ông cũng chẳng nói nhiều lời nào. Ngay từ lúc bước vào ngục, ông đã thể hiện thái độ khinh thường bọn lính quản ngục, qua chi tiết "Rỗ mặt hắn vẫn lạnh lùng", mặc kệ những lời xỉa xói của bọn lính, Huấn Cao vẫn thản nhiên đón nhận mọi thứ. Khi được đưa đến trại giam, ông cũng thể hiện rõ thái độ của mình bằng cách "đập tan phòng giam rồi xé rach dây trói", chứ chẳng thèm chấp những kẻ tiểu nhân nhỏ nhen kia.

Không chỉ là người anh hùng bất khuất, Huấn Cao còn là một người nghệ sĩ tài hoa với thú vui tao nhã là viết chữ. Theo như lời kể của viên quan coi ngục, Huấn Cao là người "viết chữ rất nhanh và rất đẹp", có được chữ của ông Huấn là niềm mơ ước của biết bao nhiêu người. Chữ ông "đẹp lắm, vuông lắm", có người sẵn sàng bỏ trăm lượng bạc để mua từng chữ của ông. Thế nên, viên quan coi ngục mới ngỏ ý xin ông Huấn cho chữ, và vô cùng kinh ngạc khi biết người ta ví "những chữ viết của ông Huấn Cao như rồng bay phượng múa" mà lại đúng. Trước sự cảm mến của viên quan coi ngục, Huấn Cao chỉ cười mà chẳng trách mắng, bởi ông cũng hiểu được tấm lòng của người coi ngục, và cũng vì thế mà ông đồng ý cho chữ vào cái đêm cuối cùng trước khi bị xử tử.

Có thể nói, cảnh tượng cho chữ trong nhà lao vào đêm hôm ấy giữa ba con người, diễn ra một cách đầy xúc động. Một người đang tự do, một người chuẩn bị đến ngày bị xử tử, một người đại diện cho pháp luật của triều đình. Họ ngồi trong căn buồng giam chật hẹp, tối tăm, ẩm thấp, nhưng vẫn tạo nên một bức tranh thật đẹp, thật thiêng liêng. Sau khi nghe xong ước nguyện của viên quan coi ngục, Huấn Cao đã mỉm cười mà nhận lời cho chữ, ông nói rằng: "Ta cảm cái tấm lòng biệt nhỡn liên tài của các ngươi. Nào ta có biết đâu một người như thầy Quản đây mà lại có những sở thích cao quý như vậy. Thiếu chút nữa, ta đã phụ mất một tấm lòng trong thiên hạ." Và sau đó, Huấn Cao đã tự tay viết tặng viên quan coi ngục những con chữ cuối cùng của cuộc đời mình, kèm theo lời nhắc nhở: "Ở đây lẫn lộn. Ta khuyên thầy Quản nên thay chốn ở đi. Chỗ này không phải là nơi để treo một bức lụa trắng với những nét chữ vuông tươi tắn nó nói lên những cái hoài bão tung hoành của một đời con người...". Lời nói của Huấn Cao giống như một lời dặn dò, nhắn nhủ cuối cùng mà ông dành cho người bạn của mình, đó là hãy rời xa nơi này, hãy tìm đến nơi có thể khiến tâm hồn thanh thản, yên bình, có thể thoải mái thể hiện đam mê của mình.

Như vậy, qua nhân vật Huấn Cao, nhà văn Nguyễn Tuân đã gửi gắm thành công thông điệp về triết lý sống, về đạo đức của một con người chân chính. Huấn Cao là một người anh hùng sa cơ lỡ vận, nhưng ông vẫn luôn giữ được cho mình những phẩm chất tốt đẹp, đáng quý. Ông là một người nghệ sĩ tài hoa, một người có tấm lòng thiện lương, và một người có khí phách hiên ngang, bất khuất. Thành công của Nguyễn Tuân trong việc xây dựng hình tượng nhân vật Huấn Cao chính là nhờ vào khả năng xây dựng tình huống truyện độc đáo, hấp dẫn, cùng với lối viết giàu hình ảnh, giàu nhạc điệu và chất trữ tình lãng mạn.