2. Giả sử một người bị tổn thương ở tủy sống vùng thắt lưng do tai nạn, hãy phân tích các ảnh hưởng có thể xảy ra đối với hoạt động của hệ vận động và hệ bài tiết nước tiểu, giải thích mối liên hệ giữa...

Dưới góc độ kiến thức Sinh học lớp 8, khi tủy sống bị tổn thương ở vùng thắt lưng (các đốt tủy L1–L5), ta có thể phân tích như sau: 1. Cấu tạo tủy sống và đường dẫn truyền xung thần kinh - Tủy sống gồm chất xám (chứa thân tế bào thần kinh) và chất trắng (các sợi thần kinh mang tín hiệu lên não hoặc xuống cơ quan). - Từ mỗi đoạn tủy có các rễ thần kinh vận động (chi phối cơ) và cảm giác (dẫn tín hiệu từ cơ quan ngoại vi về tủy/triều não). - Đường dẫn truyền vận động đi từ não xuống tủy (qua bó tháp) rồi ra rễ trước để điều khiển cơ vân; đường dẫn truyền phản xạ (cung phản xạ) đi vào rễ sau, qua thân tủy rồi ra rễ trước để thực hiện phản xạ nhanh. 2. Ảnh hưởng lên hệ vận động - Tổn thương ngang mức thắt lưng làm đứt (hoặc chèn ép) đường dẫn vận động đến chân và vùng dưới mức tổn thương. - Hậu quả: • Liệt mềm (giai đoạn đầu) rồi liệt cứng (co cứng cơ do mất ức chế điều hòa từ não). • Rối loạn trương lực cơ, khó thực hiện vận động chủ động của chân, hông và bàn chân. • Mất hoặc giảm phản xạ gân – gân cơ bị co cứng không kiểm soát. 3. Ảnh hưởng lên hệ bài tiết nước tiểu - Cơ chế kiểm soát đi tiểu phụ thuộc cung phản xạ và kích thích từ não qua tủy sống. - Vùng thắt lưng – cùng chứa trung tâm phản xạ tiểu: nếu tổn thương, bệnh nhân mất phản xạ đi tiểu có điều kiện (bàng quang bị giãn căng, không co bóp đúng lúc). - Hậu quả: • Bí tiểu (bàng quang căng, không tự bài xuất) hoặc tiểu không kiểm soát (rò rỉ từng giọt do cơ tạng bàng quang mất kiểm soát). • Nguy cơ nhiễm khuẩn đường tiết niệu, sỏi bàng quang do nước tiểu đọng lại. 4. Mối liên hệ giữa cấu tạo, đường dẫn truyền và cơ quan - Tổn thương tủy ngang mức thắt lưng nghĩa là đứt hoặc giảm dẫn truyền xung động vận động từ não đến cơ vùng chi dưới và tín hiệu cảm giác – sinh lý từ bàng quang không về được trung ương. - Vì vậy cơ chân mất chi phối vận động chủ động, còn cơ bàng quang – cơ vòng niệu đạo mất phản xạ co bóp phối hợp theo nhịp bình thường. 5. Đề xuất biện pháp phục hồi chức năng A. Vật lý trị liệu, phục hồi vận động chân - Tập co giãn cơ thụ động: người nhà hoặc chuyên viên giúp thực hiện vận động duỗi/gập khớp háng, gối, cổ chân hàng ngày để ngăn teo cơ, giảm co cứng. - Tập chủ động hỗ trợ: dùng dây kháng lực, băng đàn hồi để bệnh nhân khởi động cơ theo khả năng còn lại. - Thực hiện bài tập đứng, tập đi với khung tập hoặc nạng khi đủ sức và có bảo vệ. - Dùng kích thích điện cơ (FES) nhằm tái lập phản xạ, tăng trương lực cơ, cải thiện tư thế. B. Quản lý chức năng bài tiết nước tiểu - Đào tạo bàng quang: rút nước tiểu theo lịch cố định (every 3–4 giờ) qua thông tiểu ngoài hoặc thông tiểu ngược dòng nhằm tránh căng giãn bàng quang quá mức. - Bài tập cơ sàn chậu (Kegel) nếu còn kiểm soát một phần, giúp tăng sức cơ vòng, giảm rò rỉ. - Duy trì uống đủ nước, vệ sinh sạch sẽ để phòng nhiễm khuẩn; khi cần dùng kháng sinh dự phòng theo chỉ định y tế. C. Các biện pháp hỗ trợ khác - Tư thế nằm, ngồi đúng (đệm, gối chống loét) để tránh viêm loét do nằm lâu. - Tư vấn tâm lý, động viên bệnh nhân hợp tác phục hồi và duy trì động lực tập luyện. - Kết hợp với chuyên gia y tế (bác sĩ thần kinh – phục hồi chức năng) định kỳ đánh giá và điều chỉnh chương trình tập luyện. Tóm lại, tổn thương tủy sống vùng thắt lưng gây rối loạn vận động chi dưới và điều hòa bài tiết nước tiểu do đứt đoạn đường dẫn truyền xung thần kinh. Phục hồi chức năng cần kết hợp vật lý trị liệu – phục hồi cơ vận động với đào tạo bàng quang, kết hợp chăm sóc toàn diện để cải thiện chất lượng sống cho người bệnh.