Nhận định về Nam Cao, sách Văn học 11 viết: “Ông có sở trường diễn tả, phân tích tâm lí con người." (Văn học 11, Tập một, NXB Giáo dục, tái bản 2004, tr. 201). Qua nhân vật Hộ trong truyện ngắn Đời thừ...

Nam Cao được đánh giá là "một trong những tác giả tiêu biểu nhất trong lịch sử văn học Việt Nam hiện đại", ông luôn trăn trở với hai vấn đề lớn đó là "tài năng và đạo đức". Trong sự nghiệp sáng tác của mình, Nam Cao đã để lại nhiều tác phẩm xuất sắc như Sống mòn, Lão Hạc,... Đặc biệt, truyện ngắn Đời thừa được xem là một trong những tác phẩm thành công nhất của nhà văn khi khắc họa chân thực tình cảnh đáng thương của người tri thức nghèo trước cách mạng tháng Tám năm 1945. Qua việc xây dựng hình tượng nhân vật Hộ - một trí thức nghèo, Nam Cao đã thể hiện rõ nét quan niệm nghệ thuật của mình.

Truyện ngắn Đời thừa ra mắt độc giả vào năm 1943, thuộc giai đoạn sáng tác trước Cách mạng tháng Tám của Nam Cao. Tác phẩm xoay quanh cuộc sống của nhân vật chính là anh giáo tiểu học tên Hộ. Anh là một người có hoài bão lớn lao, mong muốn cống hiến cho nền văn học nước nhà những tác phẩm có giá trị nhân văn sâu sắc. Tuy nhiên, do hoàn cảnh gia đình khó khăn, Hộ phải từ bỏ lý tưởng cao đẹp để viết những bài văn dễ dãi, chạy theo thị hiếu của độc giả. Từ đây, Hộ dần mất đi niềm tin vào bản thân và rơi vào bi kịch tinh thần.

Trong truyện ngắn Đời thừa, Nam Cao đã thể hiện rõ nét quan điểm nghệ thuật của mình thông qua việc xây dựng hình tượng nhân vật Hộ. Theo ông, nghệ thuật không chỉ đơn thuần là sự sáng tạo ra cái đẹp mà còn phải mang ý nghĩa xã hội to lớn, phục vụ cho lợi ích chung của con người. Điều này được thể hiện rõ nét qua suy nghĩ của nhân vật Hộ khi anh khẳng định rằng: "Văn chương không cần đến những người thợ khéo tay... Văn chương chỉ dung nạp những người biết đào sâu, biết tìm tòi, khơi những nguồn chưa ai khơi và sáng tạo những gì chưa có". Như vậy, đối với Nam Cao, nghệ thuật đòi hỏi người nghệ sĩ phải có tầm nhìn rộng mở, khả năng sáng tạo vượt trội và dám nghĩ dám làm.

Ngoài ra, Nam Cao cũng cho rằng nghệ thuật phải gắn liền với đời sống thực tế, phản ánh chân thực những vấn đề nóng bỏng của xã hội. Điều này được thể hiện qua việc Hộ luôn trăn trở với những vấn đề xã hội, đặc biệt là vấn đề đói nghèo, bất công. Anh mong muốn thông qua ngòi bút của mình có thể góp phần cải thiện cuộc sống của người dân lao động.

Có thể nói, quan điểm nghệ thuật của Nam Cao là một quan điểm tiến bộ, phù hợp với xu thế phát triển của thời đại. Quan điểm này đã được thể hiện rõ nét qua các tác phẩm của ông, trong đó có Đời thừa.

Như vậy, qua việc xây dựng hình tượng nhân vật Hộ trong truyện ngắn Đời thừa, Nam Cao đã thể hiện rõ nét quan niệm nghệ thuật của mình. Ông cho rằng nghệ thuật không chỉ đơn thuần là sự sáng tạo ra cái đẹp mà còn phải mang ý nghĩa xã hội to lớn, phục vụ cho lợi ích chung của con người. Đồng thời, nghệ thuật phải gắn liền với đời sống thực tế, phản ánh chân thực những vấn đề nóng bỏng của xã hội. Đây là một quan điểm tiến bộ, phù hợp với xu thế phát triển của thời đại.