4. Tâm lý học xã hội chỉ ra rằng “áp lực đồng đẳng” (peer pressure) có thể dẫn con người đến những hành vi mà bản thân họ không hề mong muốn. Vậy theo bạn, quá trình nội tâm nào khiến con người sẵn sàn...

Trịnh Minh Châu

1. Về bản năng tìm kiếm sự an toàn trong tập thể

Từ góc độ tiến hóa, tổ tiên của chúng ta sống theo bầy đàn để sinh tồn. Bị tách rời khỏi nhóm đồng nghĩa với nguy cơ bị tấn công bởi thú dữ, không có thức ăn hoặc không thể duy trì nòi giống. Do đó, nhu cầu được thuộc về một tập thể không chỉ là mong muốn xã hội mà còn là một bản năng sinh tồn đã được khắc sâu vào gen di truyền của chúng ta.

Bản năng này vẫn còn tồn tại trong mỗi người. Khi ở trong một nhóm, chúng ta cảm thấy an toàn và được bảo vệ. Ngược lại, việc bị loại trừ khỏi nhóm sẽ kích hoạt các trung tâm đau đớn trong não bộ, tương tự như khi chúng ta cảm thấy đau đớn về thể xác.

2. Từ bản năng đến nỗi sợ bị cô lập

Nỗi sợ bị cô lập không phải là một nỗi sợ hời hợt hay chỉ của riêng xã hội hiện đại. Đó là tiếng chuông báo động của bản năng sinh tồn đã được lập trình sẵn. Khi đối diện với áp lực đồng đẳng, quá trình nội tâm của chúng ta diễn ra như sau:

Phản ứng ban đầu (Phản ứng sinh học): Não bộ nhận ra rằng hành vi của mình đang đi ngược lại với quy tắc của nhóm. Điều này kích hoạt một cảm giác lo lắng, sợ hãi vô thức, vì nó đe dọa đến vị trí của chúng ta trong tập thể.

Đánh giá rủi ro (Nội tâm): Dưới áp lực đó, chúng ta bắt đầu cân nhắc giữa hai lựa chọn:

Giữ nguyên nguyên tắc cá nhân: Điều này có thể dẫn đến việc bị chỉ trích, xa lánh hoặc bị "đá ra khỏi" nhóm.

Hòa nhập theo nhóm: Điều này đảm bảo an toàn, được chấp nhận và tránh khỏi sự đối đầu.

Ra quyết định (Hành vi): Trong đa số trường hợp, bản năng tìm kiếm sự an toàn mạnh mẽ hơn ý chí cá nhân. Nỗi sợ bị cô lập trở thành động lực chính thúc đẩy chúng ta đưa ra lựa chọn "hòa nhập".