Phân tích vẻ đẹp hùng vĩ và thơ mộng của sông Đà trong đoạn trích Người lái đò sông Đà (Nguyễn Tuân).

Nguyễn Tuân là nhà văn lớn của dân tộc Việt Nam, ông có vị trí không nhỏ trong nền văn học nước nhà. Ông có sở trường về tùy bút và kí, với ngòi bút đầy tài hoa và uyên bác, ngôn ngữ trau chuốt, độc đáo, ông đã tạo nên những tác phẩm có sức hấp dẫn đặc biệt. Trong đó, "Người lái đò sông Đà" là một tác phẩm tiêu biểu cho văn phong Nguyễn Tuân. Tác phẩm đã khắc hoạ vẻ đẹp đa dạng vừa hung bạo vừa trữ tình của con sông Đà và ca ngợi người lái đò giản dị mà kì vĩ trên dòng sông. Đặc biệt, vẻ đẹp hùng vĩ, dữ dội nhưng cũng rất đỗi thơ mông của dòng sông Đà được thể hiện rõ nét qua ngòi bút tài hoa của Nguyễn Tuân.

Trước hết, vẻ đẹp hung bạo, dữ dội của dòng sông Đà được thể hiện qua quang cảnh hùng vĩ và huyền bí: "con sông Đà dàn trận đá như binh pháp Tôn Tử". Quang cảnh hai bên bờ sông thật hiểm trở và hùng vĩ: Vách đá dựng đứng cao vút, đúng ngọ mới thấy mặt giời. Lòng sông hẹp, sâu, chảy xiết. Những bức tranh thủy mặc cổ điển mang vẻ đẹp huyền ảo: lá non nhú trên nương ngô, con hươu ngẩng đầu khỏi cỏ sương,...

Tiếp đến, vẻ đẹp hung bạo, dữ dội còn được thể hiện qua cái hút nước khủng khiếp: "nước thở và kêu như cửa cống cái bị sặc", "chỗ giếng nước sâu ặc ặc lên...". Cái hút nước được mô tả từ xa đến gần, nó gây ra nỗi sợ hãi cho người đọc khi biết rằng nó có thể nuốt chửng mọi thứ. Âm thanh phát ra từ cái hút nước càng làm tăng thêm sự ghê rợn, đáng sợ. Nó giống như tiếng kêu rên rỉ của con quái vật đang đói khát, đòi ăn.

Không chỉ vậy, vẻ đẹp hung bạo, dữ dội còn được thể hiện qua những thác nước hung bạo: "thác nước gầm thét ..." như quân liều mạng vào sát nách mà đá trái, thúc gối vào bụng, giò lên dạ dày ...", "nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm ...". Tiếng thác nước được ví như tiếng gầm thét, quân liều mạng, cuồn cuộn, luồng gió gùn ghè,... tất cả đều gợi lên sự dữ dội, hung bạo của dòng sông.

Tuy nhiên, bên cạnh vẻ đẹp hung bạo, dữ dội, sông Đà cũng mang vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng. Đó là sắc nước thay đổi theo mùa: mùa xuân dòng xanh ngọc bích, mùa thu nước sông lừ lừ chín đỏ như da mặt người bầm đi vì rượu bữa. Bờ bãi bên sông hoang dại như thời tiền sử, hồn nhiên như nỗi niềm cổ tích tuổi xưa. Con sông Đà gợi cảm, quyến rũ như một thiếu nữ với dáng vẻ dịu dàng, đằm thắm. Dòng sông đã trở thành một mảnh tâm hồn của tác giả, khiến ông nhớ mãi không quên.

Với ngôn ngữ giàu hình ảnh, so sánh, nhân hóa, Nguyễn Tuân đã vẽ nên bức tranh tuyệt đẹp về dòng sông Đà. Bức tranh ấy vừa hùng vĩ, dữ dội, vừa trữ tình, thơ mộng, khiến người đọc không khỏi say mê, ngưỡng mộ.

Như vậy, qua ngòi bút tài hoa của Nguyễn Tuân, vẻ đẹp của sông Đà đã được khắc họa một cách chân thực và sinh động. Dòng sông vừa hung bạo, dữ dội, vừa trữ tình, thơ mộng, mang đậm dấu ấn của vùng đất Tây Bắc. Đây là một trong những tác phẩm tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật độc đáo của Nguyễn Tuân.