Tiểu thuyết là một thể loại tự sự có dung lượng lớn, thông qua hoàn cảnh, sự việc, nhân vật để phản ánh bức tranh toàn cảnh đời sống, từ đó nêu lên triết lí nhân sinh chung và có giá trị đối với mọi thời đại. Đoạn trích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc đã khắc họa thành công bức tranh xã hội Việt Nam trước năm 1945 thông qua nhân vật điển hình Xuân Tóc Đỏ. Xuân Tóc Đỏ vốn là đứa trẻ mồ côi, không cha không mẹ, phải đi bán báo ở công viên để kiếm sống. Hắn là một tên lưu manh, chuyên đi lừa đảo, bịp bợm nhưng nhờ may mắn mà bước chân vào giới thượng lưu. Từ một kẻ hạ lưu, Xuân Tóc Đỏ bỗng chốc trở thành đấng quân tử của xã hội phong kiến. Điều này đã góp phần phơi bày bộ mặt thật của xã hội phong kiến lúc bấy giờ. Đó là một xã hội thối nát, đầy rẫy bất công. Những kẻ vô học, lưu manh như Xuân Tóc Đỏ lại được trọng dụng, tôn vinh; còn những người tri thức, có đạo đức lại bị chèn ép, coi thường.
Vũ Trọng Phụng đã sử dụng ngòi bút sắc sảo để vạch trần bộ mặt xấu xa của xã hội thông qua những tình huống hài hước, châm biếm. Tiêu biểu là đám tang của cụ cố tổ - một đám tang to tát, linh đình chưa từng có. Người dân đổ xô đến xem, bàn tán rôm rả. Họ coi đây là một dịp để khoe mẽ, trưng diện, thể hiện đẳng cấp. Thậm chí, họ còn lợi dụng đám tang để tư lợi cho bản thân. Chẳng hạn như bà phó Đoan thì khoe bộ ngực nhú, cô Tuyết thì khoe vẻ đẹp ngây thơ, trong trắng,... Bên cạnh đó, nhà văn cũng khắc họa thành công nhân vật Xuân Tóc Đỏ. Đây là một nhân vật điển hình, tiêu biểu cho kiểu người lưu manh, cơ hội trong xã hội phong kiến. Xuân Tóc Đỏ xuất thân từ gia đình nghèo khó, không cha không mẹ. Hắn phải đi bán báo ở công viên để kiếm sống. Tuy nhiên, hắn lại rất láu cá, ma lanh. Hắn thường xuyên lừa đảo, bịp bợm những người nhẹ dạ cả tin. Nhờ may mắn, Xuân Tóc Đỏ được giới thượng lưu chú ý và đưa vào con đường danh vọng. Hắn nhanh chóng thích nghi với môi trường mới, thậm chí còn trở thành một đấng quân tử của xã hội phong kiến.
Với ngòi bút sắc sảo, Vũ Trọng Phụng đã vẽ nên một bức tranh xã hội phong kiến thối nát, đầy rẫy bất công. Thông qua nhân vật Xuân Tóc Đỏ, nhà văn đã phê phán mạnh mẽ những thói hư tật xấu của con người trong xã hội cũ. Đồng thời, ông cũng khẳng định sức mạnh của cái thiện, của lòng tốt.
Như vậy, đoạn trích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc đã khắc họa thành công bức tranh xã hội phong kiến thối nát, đầy rẫy bất công. Thông qua nhân vật Xuân Tóc Đỏ, nhà văn đã phê phán mạnh mẽ những thói hư tật xấu của con người trong xã hội cũ. Đồng thời, ông cũng khẳng định sức mạnh của cái thiện, của lòng tốt.