phân tích bài quê hương của tác giả tế hành

Tế Hanh sinh năm 1921 tại Quảng Ngãi. Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, ông nổi tiếng trong phong trào thơ mới với tập thơ "Hoa niên". Thơ Tế Hanh hồn nhiên, tươi sáng, đằm thắm và có một giọng điệu riêng, man mác, sâu lắng. Bài thơ "Quê hương" được viết khi ông đang học tại Huế, lúc mới 18 tuổi. Đây là một bài thơ hay về quê hương trong kho tàng thơ ca Việt Nam.

Hai câu thơ mở bài như một lời giới thiệu của tác giả về làng quê miền biển của mình. Nó là một làng quê nằm ăn sát ra biển, bốn bề quanh năm sóng vỗ. Qua hai câu mở bài này, tác giả còn muốn giới thiệu với mọi người về nghề nghiệp chính ở quê mình, đó là nghề ngư nghiệp.

"Làng tôi ở vốn làm nghề chài lưới
Nước bao vây cách biển nửa ngày sông"

Khi nói về làng quê của mình, Tế Hanh giới thiệu một làng chài, bốn bề sông nước bao vây, một làng chài sóng nước mênh mông, một làng chài "nửa ngày sông" không gian vô cùng rộng lớn. Nhà thơ tự hào về làng quê của mình bằng những hình ảnh đẹp cùng với một âm thanh vang vọng, đó là tiếng nói, tiếng hô "đoàn kết" của những người ngư dân trên biển Đông. Họ đã biến nỗi khó khăn, vất vả thành hành động hào hùng, mạnh mẽ vượt qua mọi khó khăn, thử thách.

Đến với khổ thứ hai nhà thơ vẽ lên một bức tranh tuyệt đẹp về cảnh đoàn thuyền ra khơi đánh cá:

"Khi trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng
Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá."

Trong không gian bao la chỉ có "trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng" tạo ra cảm giác thoáng, cao, sáng rõ, có lợi cho công việc ra khơi đánh cá của người ngư dân. Ở đây dường như có một cuộc thi ngầm giữa con người và thiên nhiên, con người dù nhỏ bé nhưng bằng nghị lực, khát vọng lớn lao vẫn chinh phục được thiên nhiên rộng lớn. Những chàng trai khỏe mạnh giống như những "con tuấn mã" biết vượt đường xa. Những chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã, phăng mái chèo mạnh mẽ vượt trường giang. Những so sánh rất trẻ trung và lãng mạn mà ta khó gặp trong thơ hiện đại. Mái chèo như những lưỡi kiếm khổng lồ chém xuống nước, phăng xuống nước một cách mạnh mẽ, đưa con thuyền vượt trường giang. Sau một hành trình vượt sóng, vượt gió, những người ngư dân cũng đến bãi biển đánh cá. Hình ảnh cánh buồm giương to như mảnh hồn làng rướn thân trắng bao la thâu góp gió. Đó là hình ảnh đẹp lung linh thể hiện niềm tin, hi vọng của người ngư dân mong cho một lần ra khơi thật nhiều thành quả.

Bức tranh làng chài hiện lên với cả hình ảnh, ánh sáng, màu sắc, âm thanh, tất cả hài hòa tạo nên khung cảnh tuyệt vời. Nhưng đằng sau cái đẹp ấy đang ẩn chứa một cuộc sống nhọc nhằn, lam lũ của người dân vùng biển.

Sau chuyến ra khơi là hình ảnh con thuyền và con người trở về trong buổi bình minh. Khung cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về được miêu tả nhộn nhịp, náo nức, khẩn trương trong âm thanh "ồn ào trên bến đỗ"nhiều tiếng hò, lời nói và tiếng cười rộn rã. Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về được ví như một cuộc đấu vật với thiên nhiên và thiên nhiên đã thắng. Con thuyền được nhân hóa với sức sống căng tràn, đang ở độ tuổi trưởng thành nhất. Nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác khiến con thuyền có hồn hơn, nó không còn là một vật vô tri vô giác nữa mà đã trở thành người bạn của ngư dân. Hai câu thơ cuối diễn tả hình ảnh người ngư dân và con thuyền nằm nghỉ trên bến. Tác giả sử dụng biện pháp so sánh dài để so sánh người dân với con thuyền đã quá mệt mỏi sau một đêm dài đánh cá.

"Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ"

Người dân chài mang vẻ đẹp rắn chắc, khỏe khoắn, họ luôn gắn bó với biển khơi, mang trong mình mùi của biển, vị mặn mòi của muối, sự nâu sậm vì nắng. Hình ảnh con thuyền nằm im trên bến đỗ gợi một cuộc hành trình nghỉ ngơi, thư giãn. Tác giả sử dụng biện pháp nhân hóa để thổi hồn cho con thuyền vô tri, nó trở nên sống động hơn. Trong câu thơ cuối, tác giả bộc lộ nỗi nhớ quê hương tha thiết, sâu nặng. Dù ở bất cứ nơi đâu vẫn luôn nhớ về quê nhà, nhớ về miền quê ven biển, nơi chôn rau cắt rốn của mình.

Bài thơ "Quê hương" của Tế Hanh đã vẽ ra một bức tranh tươi sáng, sinh động về một làng quê miền biển, trong đó nổi bật lên hình ảnh khoẻ khoắn, đầy sức sống của người dân làng chài và sinh hoạt lao động làng chài. Bài thơ còn cho thấy tình cảm quê hương trong sáng, tha thiết của nhà thơ.