Trong xã hội phong kiến, số phận người phụ nữ luôn là tấm gương oan khổ của những kiếp hồng nhan bạc mệnh. Hai tác phẩm "Chuyện người con gái Nam Xương" (Nguyễn Dữ) và "Vợ chồng A Phủ" (Tô Hoài) đã khắc họa thành công hình tượng người phụ nữ với những vẻ đẹp đáng quý nhưng lại chịu nhiều bất hạnh.
Trước hết, cả hai nhân vật đều mang vẻ đẹp tâm hồn cao quý, thuần khiết. Vũ Nương trong "Chuyện người con gái Nam Xương" được miêu tả là một người phụ nữ xinh đẹp, nết na, thùy mị. Nàng có lòng tự trọng cao, luôn giữ gìn khuôn phép, không để xảy ra điều tiếng gì. Khi chồng đi lính, nàng ở nhà chăm sóc mẹ già, nuôi dạy con nhỏ, hết mực thủy chung chờ đợi ngày chồng trở về. Còn Mị trong "Vợ chồng A Phủ", dù xuất thân là một cô gái dân tộc H'mông nghèo khó, nhưng nàng vẫn mang trong mình vẻ đẹp tâm hồn trong sáng, hiền lành. Mị có tài thổi sáo rất hay, khiến bao chàng trai say đắm. Tuy nhiên, vì hoàn cảnh gia đình nghèo khó, Mị bị bắt làm dâu gạt nợ cho nhà thống lí Pá Tra. Dù phải sống trong cảnh nô lệ, Mị vẫn giữ trọn vẹn phẩm giá, không chịu khuất phục trước cường quyền, bạo lực.
Tuy nhiên, số phận của họ lại vô cùng bất hạnh. Vũ Nương vì hiểu lầm mà bị chồng nghi ngờ, ruồng rẫy, đẩy nàng đến bước đường cùng phải tìm đến cái chết để minh oan. Còn Mị, do hoàn cảnh gia đình nghèo khó, nàng bị bắt làm dâu gạt nợ, phải chịu đựng cuộc sống nô lệ, bị chà đạp về thể xác lẫn tinh thần. Cả hai nhân vật đều là nạn nhân của chế độ phong kiến hà khắc, bất công. Họ phải chịu đựng những áp bức, bóc lột, những định kiến khắt khe của xã hội.
Sự tương đồng về số phận của hai nhân vật Vũ Nương và Mị phản ánh thực trạng xã hội phong kiến đương thời. Đó là một xã hội đầy bất công, tàn bạo, chà đạp lên quyền lợi của người phụ nữ. Đồng thời, nó cũng khẳng định vẻ đẹp tâm hồn cao quý, thuần khiết của người phụ nữ Việt Nam.
Bên cạnh đó, hai tác phẩm còn có sự khác biệt về cách xây dựng nhân vật. Trong "Chuyện người con gái Nam Xương", Nguyễn Dữ sử dụng bút pháp ước lệ, tượng trưng để khắc họa vẻ đẹp tâm hồn của Vũ Nương. Ông miêu tả nàng qua những chi tiết ngoại hình, hành động, lời nói, cử chỉ... để tạo nên một hình ảnh Vũ Nương vừa đẹp đẽ, vừa đáng thương. Còn trong "Vợ chồng A Phủ", Tô Hoài sử dụng bút pháp hiện thực, chân thực để khắc họa vẻ đẹp tâm hồn của Mị. Ông miêu tả nàng qua những chi tiết về hoàn cảnh sống, tâm trạng, suy nghĩ... để tạo nên một hình ảnh Mị mạnh mẽ, kiên cường, bất khuất.
Như vậy, qua việc so sánh về đề tài người phụ nữ trong hai tác phẩm "Chuyện người con gái Nam Xương" và "Vợ chồng A Phủ", ta thấy được vẻ đẹp tâm hồn cao quý, thuần khiết của người phụ nữ Việt Nam. Đồng thời, ta cũng thấy được sự bất hạnh, đau khổ mà họ phải gánh chịu dưới chế độ phong kiến hà khắc.