Văn bản 1: Nhớ đồng
Bài thơ "Nhớ đồng" của Tố Hữu thể hiện nỗi nhớ da diết về cuộc sống bên ngoài nhà tù, về quê hương, đất nước, về những người lao động nghèo khổ. Nỗi nhớ ấy được thể hiện qua những hình ảnh cụ thể, sinh động, giàu sức gợi.
- Nỗi nhớ da diết cuộc sống bên ngoài nhà tù: Bài thơ mở đầu bằng tiếng chim tu hú gọi hè, gợi lên nỗi nhớ da diết về cuộc sống bên ngoài nhà tù. Tiếng chim tu hú như một lời nhắc nhở về thời gian trôi đi, về những gì đang diễn ra bên ngoài song sắt. Những hình ảnh về thiên nhiên, con người, âm thanh, mùi vị… được tác giả miêu tả một cách chân thực, sinh động, khiến cho nỗi nhớ càng thêm da diết, cồn cào.
- Nỗi nhớ về chính mình trong những ngày hoạt động cách mạng: Bên cạnh nỗi nhớ về cuộc sống bên ngoài, bài thơ còn thể hiện nỗi nhớ về chính mình trong những ngày hoạt động cách mạng. Đó là những ngày tháng sôi nổi, nhiệt huyết, được cống hiến cho lý tưởng cao đẹp. Nỗi nhớ ấy như một lời khẳng định sức mạnh tinh thần, ý chí kiên cường của tác giả ngay cả khi bị giam cầm.
- Trở lại thực tại nhà tù: Cuối bài thơ, tác giả quay trở lại với thực tại nhà tù khắc nghiệt. Tuy nhiên, nỗi nhớ vẫn chưa nguôi ngoai. Hình ảnh "gì sâu bằng những trưa thương nhớ" gợi lên cảm giác nặng nề, u uất, khiến người đọc cảm nhận rõ ràng hơn nỗi đau đớn, tuyệt vọng của tác giả.
Văn bản 2: Tràng Giang
Bài thơ "Tràng Giang" của Huy Cận thể hiện nỗi buồn sâu sắc của thi nhân trước cảnh sông nước mênh mông, bao la. Nỗi buồn ấy được thể hiện qua những hình ảnh thơ độc đáo, giàu sức gợi.
- Cảnh sông nước mênh mông, nỗi buồn điệp điệp của thi nhân: Khổ thơ đầu tiên mở ra khung cảnh sông nước mênh mông, bao la, tạo nên cảm giác trống trải, cô đơn. Nỗi buồn của thi nhân cũng được thể hiện qua hình ảnh "sóng gợn", "con thuyền xuôi mái", "củi một cành khô lạc mấy dòng". Tất cả đều gợi lên một tâm trạng buồn bã, bất lực, như đang trôi dạt vô định giữa dòng đời.
- Cảnh hoang vắng, tiêu sơ, nỗi cô đơn đến rợn ngợp: Khổ thơ thứ hai tiếp tục khai thác chủ đề cô đơn, trống trải. Hình ảnh "bèo dạt về đâu hàng nối hàng" và "mênh mông không một chuyến đò ngang" càng làm tăng thêm cảm giác bơ vơ, lạc lõng của con người. Nỗi cô đơn ấy dường như bao trùm cả không gian, thời gian, khiến người đọc cảm thấy rợn ngộp.
- Thân phận nhỏ bé, lạc hoài của con người trước vũ trụ: Khổ thơ cuối cùng khép lại bài thơ bằng hình ảnh "lớp lớp mây cao đùn núi bạc" và "chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa". Hình ảnh này gợi lên sự tương phản giữa con người nhỏ bé và vũ trụ bao la, tạo nên cảm giác cô đơn, lạc lõng. Con người như một hạt cát nhỏ nhoi, bị cuốn theo dòng chảy của thời gian và cuộc đời.
Văn bản 3: Con đường mùa đông
Bài thơ "Con đường mùa đông" của Puskin thể hiện nỗi buồn sâu lắng của thi nhân trước cảnh tượng đêm đông trên con đường tuyết trắng. Nỗi buồn ấy được thể hiện qua những hình ảnh thơ đẹp, giàu sức gợi.
- Cảnh tượng đêm đông trên con đường tuyết trắng: Mở đầu bài thơ là bức tranh mùa đông lạnh lẽo, ảm đạm. Hình ảnh "tuyết rơi đầy" và "ánh trăng mờ ảo" tạo nên một không khí u buồn, cô tịch. Cảnh vật tĩnh lặng, vắng vẻ, khiến người đọc cảm nhận được sự cô đơn, trống trải của con người.
- Lời ca u buồn của người đánh xe và nỗi buồn của thi nhân: Tiếng hát của người đánh xe vang lên trong đêm tối, mang theo nỗi buồn man mác. Lời ca ấy như tiếng lòng của thi nhân, thể hiện sự cô đơn, lạc lõng của con người trước thiên nhiên hùng vĩ.
- Khao khát đến được nơi ấm áp, có người yêu dấu: Khổ thơ cuối cùng kết thúc bài thơ bằng hình ảnh "ngọn lửa hồng" và "người yêu dấu". Đây là ước mơ, khao khát cháy bỏng của con người về một cuộc sống ấm áp, hạnh phúc, thoát khỏi cảnh cô đơn, lạnh lẽo.