viết thân bài của bài văn nghị luận phân tích tác phẩm nỗi sầu oán của người cung nữ (thơ song thất lục bát) phân tích theo dàn ý 1.khái quát chung về tác phẩm - Hoàn cảnh sáng tác (nếu biết): thời đạ...

$-$ Khái quát chung về tác phẩm và giá trị của thể thơ

Tác phẩm khắc hoạ tâm trạng bi thương, cô đơn và những ray rứt nội tâm của người cung nữ trong bối cảnh xã hội phong kiến. Nội dung chủ yếu là tiếng lòng của người phụ nữ chịu cảnh bị giam cầm cả về thể xác lẫn tinh thần: nỗi nhớ quê, nỗi đau chia ly, cảm giác bị mất quyền sống và niềm khao khát tự do. Về giá trị tư tưởng, bài thơ mang tính nhân đạo sâu sắc: nó lên tiếng cho những phận người yếu thế, tố cáo bất công và thúc giục lòng trắc ẩn nơi người đọc. Thể thơ song thất lục bát có nhịp điệu xen kẽ (hai câu thất, một cặp lục–bát) rất phù hợp để diễn tả cảm xúc dồn nén, lúc dồn, lúc vỡ — tạo nên âm hưởng vừa dồn lại vừa ngân dài, giúp chuyển tải được những trạng thái nội tâm phức tạp, da diết của nhân vật trữ tình.

$-$  Phân tích nội dung — Đoạn 1: Mở cảnh, bộc lộ nỗi buồn ban đầu

Nội dung chính: Khổ thơ đầu thường dựng cảnh cung cấm u tịch, không gian lạnh lẽo, cô lập — từ đó mở đầu cho tâm trạng buồn rầu, hụt hẫng của người cung nữ. Cảnh vật ở đây không chỉ là phông nền mà trở thành phản chiếu nội tâm.

Biện pháp nghệ thuật: Tác giả thường dùng tả cảnh ngụ tình, hình ảnh ước lệ (rèm, gối, ánh đèn, bóng chiều), kết hợp với điệp từ và đảo ngữ để nhấn mạnh nỗi cô đơn. Nhạc điệu chậm, gieo vần mềm mại khiến cảm xúc như được kéo dài, thấm dần vào người đọc.

Giá trị biểu cảm: Đoạn mở tạo sự đồng cảm ban đầu, đặt nền cho những nỗi niềm sâu sắc hơn về sau; đồng thời gợi đặt câu hỏi về số phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

$-$ Phân tích nội dung — Đoạn 2: Kể nỗi nhớ, ký ức, và tâm trạng dằn vặt

Nội dung chính: Ở phần giữa, người cung nữ nhớ về gia đình, nhớ tuổi trẻ, nhớ những kỷ niệm tự do ở quê nhà; nỗi nhớ ấy vừa ngọt ngào vừa đau xót vì không thể trở về. Sự đối chiếu giữa ký ức tươi đẹp và hiện thực tăm tối làm nỗi buồn càng sâu.

Biện pháp nghệ thuật: Tác giả hay dùng hình ảnh ẩn dụ, so sánh và nhân hoá (ví dụ: kỷ niệm như làn khói, ngày tháng như con thuyền lạc) để biểu hiện ký ức sống động nhưng mong manh; cú pháp ngắt quãng, câu hỏi tu từ thể hiện nỗi khắc khoải không lời đáp. Ngôn ngữ pha trộn từ Hán-Việt trang trọng và từ ngữ bình dân gần gũi tạo cảm giác vừa lịch sử vừa rất đời.

Giá trị biểu cảm: Phần này khiến người đọc cảm nhận được chiều sâu nội tâm, đồng thời thức tỉnh về tính độc đoán của chế độ khiến con người bị tước đoạt quyền sống, quyền hạnh phúc.

$-$ Phân tích nội dung — Đoạn 3: Cam chịu, phê phán và khao khát

Nội dung chính: Ở khổ cuối, tâm trạng người cung nữ chuyển hóa: có sự cam chịu buồn bã nhưng ẩn chứa lời phê phán nhẹ nhàng đối với định chế xã hội, và đôi khi lóe lên khát vọng được giải thoát. Bài thơ kết lại bằng nỗi niềm dằn vặt tác động sâu đến người đọc.

Biện pháp nghệ thuật: Ở phần này, nhịp điệu thường chậm lại, các hình ảnh mang tính biểu tượng (ví dụ: bức rèm, cánh cửa đóng, trăng mờ) được sử dụng để kết thúc với âm hưởng u uất nhưng vẫn đầy nhân bản. Sự lặp lại và giọng điệu cầu khẩn làm tăng sức lay động.

Giá trị biểu cảm: Kết thúc mở, vừa là tiếng than vừa là lời tố cáo tinh tế, để lại ấn tượng mạnh mẽ về tính nhân đạo của tác phẩm và thúc giục người đời suy nghĩ, đồng cảm, thay đổi.

$-$ Đánh giá nghệ thuật — vai trò thể thơ, ngôn ngữ và hình ảnh

Thể thơ song thất lục bát: Cấu trúc xen kẽ (7-7-6-8) tạo được nhịp điệu đa tầng: phần song thất dồn nén, phần lục–bát mở ra hơi thở tự sự, nhờ đó bài thơ vừa có sự dồn nén nội tâm vừa có chỗ để trải lòng. Cách gieo vần và đối âm làm bài dễ ngân nga, dễ đi vào lòng người.

Ngôn ngữ: Tác giả khéo kết hợp ngôn ngữ bác học (từ Hán-Việt, từ cổ) với ngôn ngữ đời thường, khiến giọng thơ vừa trang trọng, vừa thân mật; lựa chọn từ ngữ giàu cảm xúc, nhiều động từ, tính từ gợi cảm để tái hiện trạng thái tâm lý.

Hình ảnh và biểu tượng: Nhiều hình ảnh ước lệ, tượng trưng có sức gợi (rèm, gối, ánh trăng, bóng đêm…) tạo chiều sâu cảm xúc; những biểu tượng này không chỉ tả cảnh mà còn ẩn dụ thân phận, thời gian, và sự cô lập. Các biện pháp tu từ như điệp ngữ, đảo ngữ, nhân hóa, ẩn dụ được sử dụng nhuần nhuyễn để khắc sâu nỗi sầu.

$-$ Giá trị tư tưởng và cảm hứng nhân văn

Tác phẩm không dừng ở việc diễn tả nỗi buồn cá nhân mà mở rộng thành tiếng nói tố cáo bất công xã hội, kêu gọi lòng trắc ẩn và tôn trọng quyền con người. Qua nỗi sầu của người cung nữ, ta cảm nhận được tinh thần nhân đạo, đồng cảm với số phận phụ nữ, và nhận diện khát vọng tự do, hạnh phúc — những giá trị vượt thời gian, vẫn còn ý nghĩa đối với người đọc hôm nay.