Viết bài văn nghị luận so sánh bài thơ Đồng Chí và Tây Tiến

na07

Trong dòng chảy văn học Việt Nam giai đoạn kháng chiến chống Pháp, hình tượng người lính đã trở thành một biểu tượng bất tử, là nguồn cảm hứng dồi dào cho nhiều tác phẩm nghệ thuật. Chính Hữu và Quang Dũng là hai trong số những nhà thơ xuất sắc đã góp phần khắc họa thành công hình ảnh người lính Cụ Hồ với những vẻ đẹp vừa mang tính sử thi hào hùng, vừa thấm đẫm chất trữ tình lãng mạn. Hai bài thơ "Đồng chí" của Chính Hữu và "Tây Tiến" của Quang Dũng, cùng ra đời năm 1948, là những minh chứng điển hình cho tài năng và tâm huyết của các tác giả. Dù có những nét tương đồng trong chủ đề và cảm hứng, mỗi tác phẩm lại mang một dấu ấn riêng, tạo nên những bức chân dung người lính đầy đủ và sâu sắc.

I. Những điểm tương đồng

Cả "Đồng chí" và "Tây Tiến" đều được sáng tác trong bối cảnh cuộc kháng chiến chống Pháp đầy gian khổ nhưng cũng rất đỗi hào hùng (năm 1948). Hai tác giả, Chính Hữu và Quang Dũng, đều là những người lính trực tiếp cầm súng chiến đấu, đã trải qua những năm tháng khốc liệt trên chiến trường, đặc biệt là ở vùng Tây Bắc. Chính những trải nghiệm thực tế này đã hun đúc nên cảm xúc chân thật và sâu sắc về tình đồng đội, tình yêu nước trong từng câu thơ.

1. Hoàn cảnh chiến đấu và những gian khổ chung

Người lính trong cả hai bài thơ đều phải đối mặt với những khó khăn, thử thách khắc nghiệt của chiến tranh và thiên nhiên. Đó là những cuộc hành quân gian nan, thiếu thốn, sự khắc nghiệt của khí hậu rừng núi và hiểm nguy cận kề.

* Thiếu thốn, gian khổ:

* Trong "Đồng chí", hình ảnh người lính hiện lên với sự thiếu thốn: "Áo anh rách vai / Quần tôi có vài mảnh vá / Miệng cười buốt giá / Chân không giày". Đây là những chi tiết tả thực, khắc họa rõ nét đời sống vật chất nghèo nàn nhưng tinh thần kiên cường của người lính nông dân.

* Người lính Tây Tiến cũng không thoát khỏi những gian khổ đó, họ phải trải qua những chặng đường "dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm", "ngàn thước lên cao ngàn thước xuống", đối mặt với "cọp trêu người" và căn bệnh sốt rét rừng hiểm ác: "Sông Mã gầm lên khúc độc hành / Tây Tiến người đi không hẹn ước / Đường lên thăm thẳm một chia phôi / Ai đó Mường Lát hoa về trong đêm".

* Tình đồng đội keo sơn:

* Dù trong hoàn cảnh khắc nghiệt, tình đồng chí, đồng đội vẫn là nguồn sức mạnh to lớn. Trong "Đồng chí", tình cảm ấy được thể hiện một cách giản dị, mộc mạc mà sâu sắc: "Súng bên súng, đầu sát bên đầu / Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ / Đồng chí!". Đó là sự sẻ chia từ những điều nhỏ nhất, là sự thấu hiểu tâm hồn mà không cần lời nói.

* Tình đồng đội trong "Tây Tiến" cũng được khắc họa rõ nét, mang sắc thái bi tráng: "Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc / Quân xanh màu lá dữ oai hùm". Dù phải đối mặt với cái chết, họ vẫn sát cánh bên nhau, cùng hướng về một mục tiêu. Câu thơ "Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi" thể hiện sự gắn bó thiêng liêng, dù hy sinh vẫn nguyện gắn bó với đồng đội, với chiến trường.

2. Lý tưởng chiến đấu và tinh thần lạc quan

Cả hai bài thơ đều làm nổi bật lý tưởng cao đẹp của người lính - chiến đấu vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Dù phải đối mặt với cái chết, họ vẫn giữ vững tinh thần lạc quan, yêu đời.

* Lý tưởng cao đẹp: Người lính trong cả hai bài thơ đều mang trong mình lý tưởng "quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh", sẵn sàng hy sinh tuổi xuân để bảo vệ quê hương.

* Tinh thần lạc quan:

* Trong "Đồng chí", dù gian khổ nhưng người lính vẫn hiện lên với nụ cười: "Miệng cười buốt giá / Chân không giày".

* Người lính Tây Tiến cũng mang trong mình sự lạc quan, trẻ trung, lãng mạn: "Mắt trừng gửi mộng qua biên giới / Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm".

II. Những điểm khác biệt

Mặc dù có nhiều điểm tương đồng, nhưng do xuất thân, bút pháp nghệ thuật và cảm hứng sáng tác khác nhau, hình tượng người lính trong "Đồng chí" và "Tây Tiến" vẫn có những nét riêng độc đáo.

1. Hoàn cảnh xuất thân và tính cách người lính

* Người lính trong "Đồng chí":

* Xuất thân: Chủ yếu là những người nông dân chân lấm tay bùn: "Quê hương anh nước mặn đồng chua / Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá". Họ rời bỏ ruộng đồng, khoác áo lính vì nghĩa lớn.

* Tính cách: Giản dị, mộc mạc, chất phác, giàu tình cảm, gắn bó với mảnh đất quê hương. Tình đồng chí của họ nảy nở từ sự đồng điệu về hoàn cảnh, sự sẻ chia trong gian khổ.

* Người lính trong "Tây Tiến":

* Xuất thân: Phần lớn là những thanh niên trí thức, học sinh, sinh viên Hà Nội: "Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm". Họ mang theo sự hào hoa, lãng mạn của đất kinh kỳ.

* Tính cách: Hào hoa, lãng mạn nhưng cũng rất mạnh mẽ, kiên cường, ngang tàng. Họ là những con người đa tài, mang tâm hồn nghệ sĩ.

2. Bút pháp nghệ thuật và cảm hứng chủ đạo

* "Đồng chí" của Chính Hữu:

* Bút pháp: Chủ yếu là hiện thực, tả thực. Chính Hữu tập trung khắc họa chân dung người lính bằng những chi tiết đời thường, gần gũi, chân thực về hoàn cảnh sống, sự thiếu thốn và tình cảm đồng đội.

* Cảm hứng: Mạnh mẽ, cổ vũ, nhấn mạnh tình đồng chí keo sơn, gắn bó. Bài thơ mang âm hưởng trầm lắng, da diết.

* Vẻ đẹp: Vẻ đẹp của sự giản dị, chân chất, tình đồng đội thắm thiết vượt lên mọi gian khó.

* "Tây Tiến" của Quang Dũng:

* Bút pháp: Lãng mạn, bi tráng. Quang Dũng sử dụng nhiều hình ảnh kỳ vĩ, dữ dội của thiên nhiên, đồng thời không né tránh hiện thực khốc liệt (sốt rét, hy sinh) nhưng lại được miêu tả bằng cái nhìn lãng mạn, hào hùng, làm nổi bật vẻ đẹp lý tưởng của người lính.

* Cảm hứng: Trữ tình, lãng mạn, mang âm hưởng bi tráng. Bài thơ là khúc ca vừa hùng tráng về cuộc chiến, vừa sâu lắng về nỗi nhớ đồng đội, về một thời tuổi trẻ hào hùng.

* Vẻ đẹp: Vẻ đẹp của sự hào hoa, phong trần, ngang tàng, bi tráng của người lính trí thức, lãng mạn.

3. Hình ảnh tiêu biểu

* "Đồng chí":

* Hình ảnh người nông dân mặc áo lính: "Quê hương anh nước mặn đồng chua / Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá".

* Hình ảnh biểu tượng cho tình đồng chí: "Đầu súng trăng treo". Đây là một hình ảnh vừa lãng mạn vừa hiện thực, thể hiện sự hòa quyện giữa chất thép và chất thơ của người lính.

* "Tây Tiến":

* Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến: "Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc / Quân xanh màu lá dữ oai hùm". Vừa khắc nghiệt vừa mạnh mẽ.

* Hình ảnh người lính mơ về Hà Nội: "Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm". Thể hiện sự lãng mạn, bay bổng.

* Thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, dữ dội: "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm", "Mường Lát hoa về trong đêm".

III. Kết luận

Cả "Đồng chí" của Chính Hữu và "Tây Tiến" của Quang Dũng đều là những tác phẩm xuất sắc khắc họa hình tượng người lính kháng chiến chống Pháp. Nếu "Đồng chí" mang đến một bức chân dung người lính nông dân mộc mạc, giản dị, chân chất với tình đồng đội sâu nặng được thể hiện bằng bút pháp hiện thực thì "Tây Tiến" lại vẽ nên một bức tranh bi tráng về người lính trí thức, hào hoa, lãng mạn nhưng đầy quả cảm, kiên cường bằng bút pháp lãng mạn. Cả hai bài thơ, với những nét riêng biệt và bổ sung cho nhau, đã làm nên vẻ đẹp hoàn chỉnh, bất diệt của người lính Cụ Hồ trong buổi đầu cuộc kháng chiến, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng bao thế hệ độc giả về một thời đại anh hùng của dân tộc Việt Nam.