Truyện thơ dân gian là một thể loại văn học độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa của mỗi dân tộc. Trong kho tàng truyện thơ Việt Nam, "Tiễn dặn người yêu" là một tác phẩm tiêu biểu, thể hiện rõ nét tâm tư, tình cảm của con người trong xã hội xưa. Đặc biệt, đoạn trích "Lời tiễn dặn" đã khắc họa một cách chân thực và cảm động mối tình tha thiết, thủy chung của đôi nam nữ.
Một trong những đặc điểm nổi bật của truyện thơ là ngôn ngữ sử dụng rất gần gũi, mộc mạc, dễ hiểu đối với người nghe. Điều này giúp cho câu chuyện trở nên gần gũi, thân thuộc hơn với đời sống hàng ngày của người dân. Trong đoạn trích "Lời tiễn dặn", ta có thể thấy rõ điều đó qua cách diễn đạt giản dị, chân thành của nhân vật.
Ngoài ra, truyện thơ còn thường sử dụng hình thức nghệ thuật kể chuyện bằng thơ, kết hợp hài hòa giữa yếu tố tự sự và trữ tình. Điều này tạo nên sức hấp dẫn riêng biệt cho thể loại này, khiến cho người đọc/người nghe dễ dàng đồng cảm và nhớ lâu nội dung câu chuyện. Trong "Lời tiễn dặn", ta thấy rõ sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa hai yếu tố này. Câu chuyện được kể theo lối tự sự, nhưng lại được lồng ghép những câu thơ trữ tình, thể hiện tâm trạng đau khổ, day dứt của nhân vật.
Đoạn trích "Lời tiễn dặn" kể về cảnh chia tay đầy nước mắt của đôi trai gái yêu nhau. Cô gái vì hoàn cảnh gia đình mà phải lấy một người đàn ông mà mình không yêu. Trước khi về nhà chồng, họ đã hẹn ước với nhau sẽ tìm mọi cách để được ở bên nhau. Tuy nhiên, khi về đến nhà chồng, cô gái bị gia đình ép buộc phải quên đi mối tình cũ. Chàng trai đã nhiều lần đến nhà chồng để thăm cô gái, nhưng đều bị gia đình cô gái ngăn cản. Cuối cùng, anh đành phải ra đi, nhưng vẫn luôn mong ngóng ngày được đoàn tụ với người yêu.
Trong đoạn trích, ta thấy rõ nỗi đau khổ, bất lực của cô gái khi phải rời xa người yêu. Cô cố gắng níu kéo thời gian ngắn ngủi bên người yêu, mong muốn được ở bên anh thêm chút nữa. Những câu thơ như "vừa đi vừa ngoảnh lại", "vừa đi vừa ngoái trông" đã thể hiện rõ tâm trạng đau đớn, xót xa của cô gái.
Chàng trai cũng vô cùng đau khổ khi phải chứng kiến người yêu bị gia đình ép buộc. Anh luôn quan tâm, chăm sóc cô gái dù cô đã trở thành vợ người khác. Những hành động nhỏ như "ngồi nhìn nhau, không nói", "thổi cơm, nhặt lá rau", "cày nương, vỡ đất trồng bắp" đã thể hiện tình yêu sâu sắc và sự hy sinh cao cả của chàng trai dành cho người yêu.
Bên cạnh đó, đoạn trích còn thể hiện lời thề nguyền thủy chung, son sắt của chàng trai. Anh khẳng định tình yêu của mình dành cho cô gái sẽ mãi mãi không thay đổi, dù có phải trải qua bao nhiêu khó khăn, thử thách. Lời thề nguyền ấy đã khẳng định sức mạnh của tình yêu chân chính, vượt qua mọi rào cản của xã hội.
Qua đoạn trích "Lời tiễn dặn", ta thấy được vẻ đẹp tâm hồn của con người trong xã hội xưa. Đó là tình yêu chân thành, thủy chung, sẵn sàng vượt qua mọi khó khăn để bảo vệ tình yêu. Đồng thời, đoạn trích cũng phản ánh thực trạng xã hội phong kiến, nơi tình yêu chân chính bị ngăn cấm bởi những hủ tục lạc hậu.
Tóm lại, đoạn trích "Lời tiễn dặn" trong truyện thơ "Tiễn dặn người yêu" là một minh chứng tiêu biểu cho vẻ đẹp tâm hồn của con người trong xã hội xưa. Qua đó, chúng ta càng thêm trân trọng những giá trị nhân đạo, nhân văn sâu sắc mà tác phẩm mang lại.