Bài văn nghị luận về tinh thần hiếu học của dân tộc ta

×͜×꧁༺ミ★L๖ۣۜO๖ۣۜN๖ۣۜG★彡༻꧂ ×͡×

Trong dòng chảy lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, dân tộc Việt Nam đã hun đúc nên nhiều phẩm chất cao đẹp, trong đó tinh thần hiếu học nổi lên như một giá trị cốt lõi, một ngọn lửa soi đường cho sự phát triển bền vững. Hiếu học không chỉ là khát vọng tri thức cá nhân mà còn là truyền thống văn hóa, là sức mạnh nội tại giúp dân tộc vượt qua bao gian lao thử thách. Từ những ngày đầu lập quốc đến thời đại hội nhập hôm nay, tinh thần ấy vẫn rực cháy, khẳng định vị thế của một dân tộc “văn hiến”.

Trước hết, cần hiểu hiếu học là gì. Hiếu học là lòng ham học hỏi, say mê tìm tòi tri thức, không ngừng rèn luyện để nâng cao hiểu biết và phẩm chất. Đó không phải là việc học để khoe khoang hay chỉ để mưu sinh, mà là học để làm người, học để cống hiến cho cộng đồng, cho đất nước. Tinh thần hiếu học của dân tộc ta được thể hiện rõ nét qua lịch sử và văn hóa.

Từ thuở xa xưa, cha ông ta đã coi trọng việc học. Dù trong cảnh “cày đồng đang buổi ban trưa”, nhà nông vẫn “dùi mài kinh sử” để chuẩn bị cho khoa cử. Các triều đại phong kiến như Lý, Trần, Lê đều mở trường học, tổ chức thi cử để tuyển chọn nhân tài. Quốc Tử Giám – ngôi trường đại học đầu tiên của Việt Nam – được xây dựng từ năm 1070 dưới triều Lý, là minh chứng sống động cho truyền thống trọng học. Những danh nhân như Chu Văn An, Nguyễn Trãi, Lê Quý Đôn… đều là kết tinh của tinh thần hiếu học. Họ không chỉ học để làm quan mà học để giữ gìn đạo lý, bảo vệ dân tộc. Lời dạy của Lê Quý Đôn: “Không có việc gì khó, chỉ sợ lòng không bền” chính là kim chỉ nam cho bao thế hệ học trò.

Tinh thần hiếu học còn được thể hiện qua những tấm gương vượt khó. Trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt, bom đạn không ngăn được khát vọng học hành. Những lớp học dưới hầm, những cuốn sách được chuyền tay trong tù ngục, những em bé chăn trâu vẫn thuộc lòng bài thơ… tất cả đều cho thấy học tập là nhu cầu sống còn của dân tộc. Bác Hồ – vị lãnh tụ vĩ đại – dù bôn ba khắp năm châu bốn biển, vẫn không ngừng học ngoại ngữ, học lý luận, học cách mạng. Người dạy: “Học để làm việc, làm người, làm cán bộ. Học để phụng sự đoàn thể, giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân loại”. Lời dạy ấy đã trở thành động lực cho hàng triệu học sinh, sinh viên Việt Nam.

Trong thời đại ngày nay, tinh thần hiếu học tiếp tục được phát huy. Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ biết chữ cao nhất thế giới, với hệ thống giáo dục phổ cập từ tiểu học đến trung học. Hàng năm, học sinh Việt Nam đạt nhiều thành tích ấn tượng tại các kỳ thi quốc tế như Olympic Toán học, Vật lý, Tin học. Các trường đại học như Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Bách khoa Hà Nội ngày càng khẳng định vị thế trên bản đồ giáo dục khu vực. Không chỉ học trong nước, hàng chục nghìn du học sinh Việt Nam đang học tập tại các nước phát triển, mang tri thức về xây dựng quê hương.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, tinh thần hiếu học cũng đang đối mặt với thách thức. Áp lực điểm số, bệnh thành tích, học vẹt, học đối phó khiến nhiều học sinh mất đi niềm vui học tập. Sự phát triển của công nghệ, mạng xã hội làm phân tâm giới trẻ, khiến không ít em thờ ơ với sách vở. Một bộ phận người lớn coi nhẹ việc học, chỉ chăm chăm chạy theo vật chất. Những hiện tượng này nếu không được khắc phục sẽ làm mai một truyền thống hiếu học quý báu.

Để giữ gìn và phát huy tinh thần hiếu học, cần có sự chung tay của toàn xã hội. Nhà nước cần tiếp tục đầu tư cho giáo dục, cải cách chương trình để học tập thực sự sáng tạo, thiết thực. Gia đình cần làm gương, tạo môi trường học tập lành mạnh. Mỗi cá nhân, đặc biệt là thế hệ trẻ, cần ý thức rằng học tập là hành trình suốt đời, là cách để khẳng định bản thân và cống hiến cho đất nước.

Tóm lại, tinh thần hiếu học là di sản quý giá của dân tộc Việt Nam, là nguồn sức mạnh để chúng ta vươn tới tương lai. Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, khi tri thức trở thành tài sản lớn nhất, việc giữ gìn và phát huy tinh thần ấy càng trở nên cấp thiết. Hãy để ngọn lửa hiếu học tiếp tục cháy sáng, dẫn dắt dân tộc ta tiến xa trên con đường hội nhập và phát triển. Như Bác Hồ từng nói: “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em”.