PHẦN I. ĐỌC HIỂU. Đọc bài thơ Mẹ của Đỗ Trung Lai và trả lời câu hỏi: MẸ Lưng mẹ còng rồi Cau thì vẫn thẳng Cau-ngọn xanh rờn Mẹ-đầu bạc trắng Cau ngày càng cao Mẹ ngày một thấp Cau gần với giời Mẹ...

i:
câu 1. Đoạn thơ "Mẹ" sử dụng thể thơ tự do, không tuân thủ quy tắc cố định về số lượng từ trong mỗi dòng và cách gieo vần. Nhịp thơ linh hoạt, tạo nên sự tự nhiên, phù hợp với nội dung cảm xúc của tác giả. Vần chân được sử dụng chủ yếu để tạo âm điệu cho đoạn thơ.

câu 2. Chủ đề của bài thơ "Mẹ" của Đỗ Trung Lai là tình mẫu tử thiêng liêng, sâu sắc. Bài thơ thể hiện sự xót xa, tiếc nuối khi thấy mẹ già đi, đồng thời cũng bộc lộ nỗi lòng của người con khi phải đối mặt với thực tế khắc nghiệt của cuộc sống.

câu 3. Hình ảnh "cau" trong bài thơ được đối sánh với hình ảnh "mẹ" ở nhiều phương diện:

* Về ngoại hình: Cau có dáng thẳng, ngọn xanh rờn; mẹ lưng đã còng, đầu bạc trắng. Sự tương phản này cho thấy sự thay đổi của thời gian, tuổi tác khiến mẹ trở nên già yếu hơn so với cây cau vẫn luôn tươi tốt.
* Về sức sống: Cau ngày càng cao, mẹ ngày một thấp. Hình ảnh này ẩn dụ cho sự tàn phai của thời gian, sự già đi của mẹ. Cây cau vươn lên mạnh mẽ, tượng trưng cho sự trường tồn, bất diệt, trái ngược với sự già nua, yếu đuối của mẹ.
* Về tâm hồn: Cau gần với trời, mẹ thì gần đất. Câu thơ gợi ra khoảng cách giữa mẹ và bầu trời, tạo cảm giác cô đơn, trống trải. Mẹ dường như đang dần rời xa cuộc đời, để lại nỗi buồn man mác cho con.

Những từ ngữ được hình ảnh thể hiện:

* "Lưng mẹ còng rồi": Thể hiện sự già yếu của mẹ qua hình ảnh lưng còng.
* "Cau thì vẫn thẳng": Đối lập với hình ảnh lưng còng của mẹ, cau vẫn giữ nguyên vẻ đẹp thanh tao, thẳng tắp.
* "Cau-ngọn xanh rờn": Hình ảnh ngọn cau xanh mướt, tượng trưng cho sức sống mãnh liệt.
* "Mẹ-đầu bạc trắng": Thể hiện sự già nua, tóc bạc trắng của mẹ.
* "Cau ngày càng cao": Hình ảnh cau vươn lên cao vút, biểu thị sự phát triển, trường tồn.
* "Mẹ ngày một thấp": Tương phản với hình ảnh cau cao vút, mẹ ngày càng thấp xuống, thể hiện sự già nua, yếu đuối.
* "Cau gần với giời": Gợi liên tưởng đến sự gần gũi với thiên nhiên, với trời cao.
* "Mẹ thì gần đất": Hình ảnh mẹ gần đất, gợi cảm giác cô đơn, trống trải.
* "Một miếng cau khô": Hình ảnh miếng cau khô, tượng trưng cho sự già nua, héo hon.
* "Khô gầy như mẹ": So sánh mẹ với miếng cau khô, nhấn mạnh sự già nua, hao gầy của mẹ.
* "Con nâng trên tay": Hành động nâng niu, trân trọng mẹ.
* "Không cầm được lệ": Cảm xúc nghẹn ngào, xót thương khi nhìn thấy mẹ già.
* "Ngẩng hỏi giời vậy": Hành động thắc mắc, đau đớn trước sự già nua của mẹ.
* "Sao mẹ ta già?": Câu hỏi tu từ đầy xót xa, thể hiện nỗi lòng của người con khi chứng kiến mẹ già đi.
* "Mây bay về xa": Hình ảnh mây bay về xa, gợi cảm giác trống trải, cô đơn.

Kết luận:

Bài thơ sử dụng biện pháp tu từ so sánh, đối chiếu để khắc họa hình ảnh người mẹ già yếu, đồng thời thể hiện tình cảm sâu sắc của người con dành cho mẹ. Qua đó, tác giả muốn gửi gắm thông điệp về tình mẫu tử thiêng liêng, sự hy sinh thầm lặng của người mẹ và nỗi lòng của người con khi chứng kiến mẹ già đi.

câu 4. Hai câu thơ "Cau gần với trời/Mẹ thì gần đất" trong bài thơ "Mẹ" của Đỗ Trung Lai đã gợi lên những cảm xúc sâu sắc về tình mẫu tử thiêng liêng và sự tàn nhẫn của thời gian. Hình ảnh đối lập giữa cây cau tươi tốt, vươn cao đến tận trời xanh và hình ảnh người mẹ già yếu, lưng còng, tóc bạc trắng tạo nên một bức tranh đầy ám ảnh. Câu thơ "Cau gần với trời/Mẹ thì gần đất" thể hiện rõ ràng sự tương phản giữa hai thế giới: một bên là sự sống, hy vọng; một bên là sự già nua, lụi tàn. Sự tương phản này khiến người đọc cảm nhận được nỗi buồn, tiếc nuối trước sự ra đi của người mẹ. Đồng thời, nó cũng khơi gợi lòng biết ơn, kính trọng đối với công lao sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ. Hai câu thơ ngắn gọn nhưng chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc, góp phần làm nên giá trị nghệ thuật độc đáo của bài thơ "Mẹ".

câu 5. Bài thơ "Mẹ" của Đỗ Trung Lai đã khắc họa một cách chân thực và cảm động tình cảm của người con dành cho mẹ. Qua những hình ảnh đối lập, ngôn ngữ giản dị mà giàu sức biểu đạt, bài thơ đã thể hiện trọn vẹn tấm lòng hiếu thảo, sự biết ơn và nỗi xót xa của người con khi chứng kiến mẹ ngày càng già yếu.

Trước hết, tình cảm của người con được thể hiện qua hình ảnh đối lập giữa mẹ và cây cau. Cây cau vốn là loài cây quen thuộc, gắn bó với cuộc sống của người Việt Nam. Nó tượng trưng cho sự trường tồn, phát triển, vươn lên cao. Trong bài thơ, cây cau được miêu tả với dáng vẻ thẳng tắp, ngọn xanh rờn, trái non mơn mởn. Ngược lại, mẹ lại ngày càng già đi, lưng còng, tóc bạc, thấp dần xuống. Sự đối lập ấy đã tạo nên một hiệu quả nghệ thuật đặc biệt, khiến người đọc cảm nhận rõ ràng sự tàn phá của thời gian đối với con người.

Hình ảnh đối lập giữa mẹ và cây cau không chỉ đơn thuần là sự so sánh, mà còn ẩn chứa một thông điệp sâu sắc. Đó là sự tiếc nuối, xót xa của người con khi nhận ra sự già yếu của mẹ. Mẹ đã dành cả cuộc đời để chăm sóc, nuôi dưỡng con cái, nhưng giờ đây, mẹ đang dần rời xa con. Điều đó khiến người con cảm thấy đau đớn, hụt hẫng.

Bên cạnh hình ảnh đối lập, ngôn ngữ và giọng điệu của bài thơ cũng góp phần thể hiện tình cảm của người con. Ngôn ngữ trong bài thơ rất giản dị, mộc mạc, nhưng lại giàu sức biểu đạt. Những câu thơ ngắn gọn, súc tích, dễ đi vào lòng người. Giọng điệu của bài thơ vừa buồn bã, tiếc nuối, vừa da diết, xót xa. Tất cả những yếu tố đó đã tạo nên một bức tranh cảm động về tình mẫu tử.

Tình cảm của người con được thể hiện rõ nét nhất qua hai câu thơ:

> "Cau thì vẫn thẳng
> Cau - ngọn xanh rờn
> Mẹ - đầu bạc trắng
> Con nâng trên tay".

Hai câu thơ này đã trực tiếp bộc lộ nỗi lòng của người con. Người con cảm thấy xót xa khi nhìn thấy mẹ ngày càng già yếu, lưng còng, tóc bạc. Tuy nhiên, dù mẹ đã già, nhưng tình yêu thương của mẹ dành cho con vẫn luôn vẹn nguyên. Người con muốn nâng niu, che chở cho mẹ, nhưng lại không thể làm được gì.

Câu thơ cuối cùng:

> "Ngẩng hỏi giời vậy
> Sao mẹ ta già?"

đã thể hiện sự bất lực, tuyệt vọng của người con. Người con không thể chấp nhận được sự thật rằng mẹ đang già đi, và rồi sẽ rời xa con. Câu hỏi tu từ "Sao mẹ ta già?" không có lời giải đáp, nhưng nó đã nói lên nỗi lòng day dứt, tiếc nuối của người con.

Tóm lại, bài thơ "Mẹ" của Đỗ Trung Lai đã thể hiện một cách chân thực và cảm động tình cảm của người con dành cho mẹ. Bài thơ đã khơi gợi trong lòng người đọc những suy ngẫm về tình mẫu tử thiêng liêng, sâu sắc. Đồng thời, bài thơ cũng là lời nhắc nhở chúng ta hãy trân trọng và yêu thương cha mẹ khi họ còn bên cạnh.


ii:
Bài thơ "Mẹ" của Đỗ Trung Lai là một tác phẩm đầy cảm xúc, thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng, sâu sắc. Qua những vần thơ giản dị, mộc mạc, tác giả đã khắc họa thành công hình ảnh người mẹ tần tảo, hi sinh vì con cái.

Mở đầu bài thơ, tác giả sử dụng hình ảnh cây cau quen thuộc để miêu tả sự già nua của mẹ. Cây cau vốn là biểu tượng của sự thanh tao, cao quý, nhưng ở đây nó lại được đặt cạnh hình ảnh mẹ già, tạo nên một sự đối lập đầy ám ảnh. Cây cau xanh tươi, thẳng tắp, còn mẹ thì lưng còng, tóc bạc. Sự tương phản này càng làm nổi bật sự vất vả, lam lũ của cuộc đời mẹ.

Tiếp theo, tác giả sử dụng biện pháp so sánh "Một miếng cau khô/ Khô gầy như mẹ" để nhấn mạnh sự hao gầy, tàn tạ của mẹ. Miếng cau khô là hình ảnh ẩn dụ cho tuổi già, sự hao mòn của thời gian. So sánh mẹ với miếng cau khô, tác giả muốn khẳng định sự già nua, yếu đuối của mẹ, đồng thời cũng bộc lộ nỗi xót xa, thương cảm của người con.

Cuối cùng, hai câu thơ cuối cùng là lời tự vấn của người con: "Ngẩng lên/ Sao trời nhiều thế/ Sao không rơi một giọt/ Nước mắt xuống?". Câu hỏi tu từ thể hiện sự bất lực, tiếc nuối của người con trước quy luật nghiệt ngã của thời gian. Mẹ già đi, nhưng vẫn lặng lẽ, âm thầm chăm sóc con cái. Người con muốn khóc, muốn bày tỏ lòng biết ơn, nhưng lại không thể khóc được. Đó là nỗi đau đớn, day dứt khôn nguôi của người con khi chứng kiến sự già nua, tàn tạ của mẹ.

Bài thơ "Mẹ" của Đỗ Trung Lai là một lời tri ân sâu sắc dành cho người mẹ. Tác phẩm đã chạm đến trái tim người đọc bằng những hình ảnh giản dị, chân thực và ngôn ngữ giàu cảm xúc. Bài thơ nhắc nhở chúng ta hãy trân trọng những giây phút bên mẹ, hãy yêu thương và báo đáp công ơn dưỡng dục của cha mẹ.
<>