viết bài văn phân tích một tác phẩm thơ nôm

Nguyễn Du là đại thi hào dân tộc Việt Nam, danh nhân văn hóa thế giới. Truyện kiều là tập đại thành của ông kết tinh những giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc. Chỉ bằng hai mươi bốn câu thơ ta đã thấy được bi kịch tình yêu tan vỡ của Thúy Kiều và Kim Trọng, đồng thời thấy được sự hy sinh cao cả của Thúy Kiều dành cho gia đình. Đoạn trích là tiếng lòng nghẹn ngào, thổn thức của Thúy Kiều khi trao duyên cho em gái.

Đoạn trích "Trao duyên" bắt đầu từ câu 723 đến câu 756 của tác phẩm. Sau khi cùng Thúy Vân sóng gió cuộc đời, Thúy Kiều nhớ tới Kim Trọng, nghĩ tới bổn phận làm vợ của mình. Nàng nghĩ chỉ có cách trao duyên cho em gái mới có thể giúp nàng trọn vẹn chữ "tình" với Kim Trọng.

Bằng tài năng tuyệt vời của mình, Nguyễn Du đã xây dựng lên một bức tranh đầy xúc động:

"Cậy em em có chịu lời
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa"

Hai câu thơ mở đầu là lời thỉnh cầu tha thiết của Thúy Kiều với Thúy Vân. Từ "cậy" được đặt lên đầu câu gợi tả tình thế tiến thoái lưỡng nan, chẳng còn đường lui của Kiều. Một từ "cậy" ấy vừa mang sắc thái bắt buộc, vừa mang sắc thái van xin, nài nỉ, đặt Vân vào tình thế khó xử, phải nhận lời. Trong hoàn cảnh ấy, Kiều nâng chén trà lên mời em, nhưng đó không phải là chén trà thơm mà là chén rượu đắng cay, chứa đựng bao đau đớn, xót xa. Hành động "lạy" và "thưa" em của Thúy Kiều cho thấy nàng rất thấu hiểu hoàn cảnh và tình cảnh của mình. Với tư cách là một người chị, Kiều không thể tùy tiện bắt em phải nghe mình. Vì vậy, nàng đã dùng lễ nghi để bắt ép em phải nghe theo mình. Trong hoàn cảnh ấy, Kiều đành phải đem hoàn cảnh của mình ra để thuyết phục em:

"Giữa đường đứt gánh tương tư
Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em
Kể từ khi gặp chàng Kim
Khi ngày quạt ước khi đêm chén thề
Sự đâu sóng gió bất kì
Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai"

Tình yêu của Kiều và Kim Trọng đang đẹp đẽ, nồng nàn thì bị chia cắt đột ngột bởi biến cố bất ngờ. Thành ngữ "đứt gánh tương tư" cho thấy tình yêu dang dở, chưa kịp trọn vẹn. Tình yêu của Kiều và Kim Trọng đang đẹp đẽ, nồng nàn thì bị chia cắt đột ngột bởi biến cố bất ngờ. Thành ngữ "đứt gánh tương tư" cho thấy tình yêu dang dở, chưa kịp trọn vẹn. Kiều thương cho mình cũng tội, mà thương cho người cũng tội. Nàng băn khoăn, day dứt, dằn vặt, không biết phải làm như thế nào. Cuối cùng, nàng quyết định trao duyên cho em gái, hi vọng em sẽ giúp mình nối duyên với Kim Trọng. Lời nói của Kiều vừa chân thành, vừa tha thiết, vừa ràng buộc, khiến Vân không thể chối từ.

Sau khi thuyết phục em, Kiều trao lại cho em những kỉ vật tình yêu:

"Chiếc vành với bức tờ mây
Duyên này thì giữ vật này của chung
Dù em nên vợ nên chồng
Xót người mệnh bạc ắt lòng chẳng quên
Mất người còn chút của tin
Phím đàn với mảnh hương nguyền ngày xưa"

Những kỉ vật như chiếc vành, bức tờ mây, phím đàn, mảnh hương nguyền là minh chứng cho tình yêu son sắt, thủy chung của Kiều và Kim Trọng. Giờ đây, chúng trở thành của chung của cả ba người. Kiều trao lại những kỉ vật ấy cho em, mong em sẽ gìn giữ và nhớ về mình. Những kỉ vật ấy giờ đây trở thành của chung của cả ba người. Kiều trao lại những kỉ vật ấy cho em, mong em sẽ gìn giữ và nhớ về mình.

Tuy nhiên, dù trao duyên cho em, nhưng Kiều vẫn không thể trút bỏ được hết tình cảm của mình. Nàng vẫn còn luyến tiếc, vẫn còn nhớ thương Kim Trọng. Điều đó được thể hiện qua những câu thơ cuối:

"Mai sau dù có bao giờ
Đốt lò hương ấy so tơ phím này
Trông ra ngọn cỏ lá cây
Thấy hiu hiu gió thì hay chị về
Hồn còn mang nặng lời thề
Nát thân bồ liễu đền nghì trúc mai
Dạ đài cách mặt khuất lời
Rảy xin chén nước cho người thác oan"

Kiều tưởng tượng ra cảnh mình chết đi, trở thành hồn ma. Dù đã chết, nhưng nàng vẫn còn mang nặng lời thề, vẫn còn nặng lòng với Kim Trọng. Nàng mong rằng em sẽ đốt hương, gảy đàn, để nàng có thể trở về thăm em, thăm Kim Trọng. Những câu thơ cuối thể hiện tâm trạng đau khổ, tuyệt vọng của Kiều. Nàng đã phải hy sinh tình yêu của mình để cứu cha, nhưng vẫn không thể quên được tình yêu ấy.

Như vậy, đoạn trích "Trao duyên" đã khắc họa thành công tâm trạng của Thúy Kiều khi trao duyên cho em gái. Đó là một tâm trạng phức tạp, đầy mâu thuẫn. Kiều vừa thương em, vừa thương mình, vừa đau khổ, vừa tuyệt vọng. Nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật của Nguyễn Du đã đạt đến đỉnh cao, khiến cho nhân vật Kiều trở nên sống động, chân thực và gây xúc động mạnh mẽ cho người đọc.