nêu các nhóm máu và quy tắc truyền máu

Dưới đây là hệ thống nhóm máu chính và các quy tắc cơ bản khi truyền máu: 1. Hệ nhóm máu ABO - Nhóm A • Hồng cầu mang kháng nguyên A (trên màng hồng cầu) • Huyết tương chứa kháng thể anti-B - Nhóm B • Hồng cầu mang kháng nguyên B • Huyết tương chứa kháng thể anti-A - Nhóm AB • Hồng cầu mang cả kháng nguyên A và B • Huyết tương không có kháng thể anti-A, anti-B - Nhóm O • Hồng cầu không mang kháng nguyên A, B • Huyết tương chứa cả kháng thể anti-A và anti-B 2. Hệ nhóm máu Rh - Rh(+): có kháng nguyên D trên màng hồng cầu - Rh(–): không có kháng nguyên D Lưu ý: Khi truyền máu, nếu người nhận Rh(–) mà nhận máu Rh(+) có thể gây tạo kháng thể chống D. 3. Quy tắc truyền hồng cầu (Red Cell Transfusion) • Với nhóm hồng cầu, quan trọng nhất là không để kháng thể trong huyết tương người nhận “gặp” kháng nguyên trên hồng cầu người cho. • Bảng tương thích RBC (nhóm ABO – Rh): Donor → Recipient Nhóm O– → mọi nhóm (universal donor) Nhóm O+ → O+, A+, B+, AB+ Nhóm A– → A–, A+, AB–, AB+ Nhóm A+ → A+, AB+ Nhóm B– → B–, B+, AB–, AB+ Nhóm B+ → B+, AB+ Nhóm AB– → AB–, AB+ Nhóm AB+ → chỉ AB+ (universal recipient) Ví dụ: - Người nhận A+ có thể nhận O–, O+, A–, A+. - Người nhận B– chỉ nhận B– hoặc O–. 4. Quy tắc truyền huyết tương (Plasma Transfusion) • Với huyết tương, ngược lại với hồng cầu: quan trọng là không để kháng nguyên trong huyết tương người nhận “gặp” kháng thể từ huyết tương người cho. • Người cho huyết tương AB là “universal plasma donor” (vì không có anti-A, anti-B) • Người nhận huyết tương O là “universal plasma recipient” (vì huyết tương O có cả anti-A, anti-B, nhưng bản thân hồng cầu O không mang kháng nguyên nào). 5. Lưu ý chung trước khi truyền máu - Kiểm tra nhóm ABO, Rh của cả người cho và người nhận. - Thực hiện cross-match (thử tương hợp) để đảm bảo không có phản ứng bất thường. - Theo dõi tình trạng người nhận trong và sau truyền máu (mạch, huyết áp, thân nhiệt, màu sắc nước tiểu…). Tóm lại, nguyên tắc cốt lõi là: “Không để kháng thể của người nhận phản ứng với kháng nguyên trên hồng cầu (hoặc huyết tương) của người cho.” Chỉ khi tuân thủ đúng quy tắc này mới tránh được nguy cơ tan máu cấp, sốc phản vệ và các tai biến truyền máu khác.