ĐỀ 52: Đọc ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi DÂN DẦN QUAN Có hai anh lính hầu hạ quan lâu ngày, thấy quan đã ác lại hay ăn tiền, ai có việc vào cửa quan là y như bị đánh đập tàn tệ, đến lúc xì tiề...

Câu 1. Chỉ ra thể loại, ngôi kể, phương thức biểu đạt chính của văn bản.
Thể loại: Truyện cười dân gian.
Ngôi kể: Ngôi thứ ba (người kể chuyện giấu mặt, không xuất hiện trong truyện).
Phương thức biểu đạt chính: Tự sự (kể lại một câu chuyện có cốt truyện, nhân vật).
Câu 2. Giải thích nghĩa của từ "xì tiền". Đặt câu với từ "xì tiền".
Nghĩa của từ "xì tiền": Đây là cách nói dân gian, chỉ hành động đưa tiền hối lộ, đút lót, hoặc buộc phải chi tiền ra (thường là một cách miễn cưỡng) để giải quyết công việc, tránh bị làm khó dễ.
Đặt câu: "Muốn được việc nhanh ở đây thì phải xì tiền ra thôi." hoặc "Tên quan tham đó chỉ giải quyết công việc khi dân xì tiền hối lộ."
Câu 3. Thái độ của hai anh lính hầu đối với viên quan được là như thế nào? Căn cứ vào đâu mà em khẳng định như vậy?
Thái độ: Khinh ghét, phê phán, châm biếm sâu sắc thói tham lam, độc ác của viên quan.
Căn cứ:
Hai anh lính gọi quan là "ác".
Họ dám "ngồi kháo chuyện với nhau nói xấc quan".
Họ dự đoán "có ngày dân nó quật lại cho mà xem".
Họ sử dụng câu nói chơi chữ (dân dần quan) để ngầm chửi, phê phán quan.
Câu 4. Trong truyện 'Dân dần quan', hai anh lính đã sử dụng nghệ thuật chơi chữ độc đáo như thế nào để thể hiện thái độ phê phán quan lại tham lam? Nêu tác dụng.
Nghệ thuật chơi chữ: Hai anh lính sử dụng nghệ thuật chơi chữ dựa trên sự đồng âm hoặc gần âm của các từ, cụm từ:
"Quan quán quạn chi quàn quan" và "Dân dấn dận chi dần dân".
"Quan là quan, quan quàn quan" (quan quản quan - không có nghĩa) và "Dân là dân, dân dần quan" (dân dần quan - dân đánh quan).
Khi bị quan hỏi, họ nói chữa thành "Quan quản dân, dân cần quan" (lợi dụng sự gần âm của "quản" và "quàn", "cần" và "dần").
Tác dụng:
Tăng tính hài hước, châm biếm sâu cay.
Giúp hai anh lính vừa thể hiện sự phê phán một cách kín đáo, thông minh (tránh bị lộ, tránh bị phạt), vừa bộc lộ thái độ coi thường quan.
Nhấn mạnh mâu thuẫn giữa nhân dân (đại diện là hai anh lính) và tầng lớp quan lại tham nhũng thời phong kiến.
Câu 5. Viết đoạn văn diễn dịch phân tích thói xấu của viên quan được nhắc đến trong đoạn trích.
Viên quan trong đoạn trích "Dân dần quan" là một điển hình tiêu biểu cho tầng lớp quan lại tham nhũng, độc ác thời xưa. Thói xấu nổi bật nhất của hắn là sự tham lam, vơ vét tiền bạc của dân. Điều này được thể hiện rõ qua chi tiết "ai có việc vào cửa quan là y như bị đánh đập tàn tệ, đến lúc xì tiền ra mới thôi". Hắn không giải quyết công việc dựa trên lẽ phải hay quy định pháp luật, mà dựa trên số tiền hối lộ nhận được. Hơn nữa, sự "ác" của viên quan còn bộc lộ ở việc hắn sẵn sàng dùng bạo lực, đánh đập người dân một cách tàn tệ. Hắn lợi dụng chức quyền để chèn ép, vòi vĩnh, biến cửa quan thành nơi buôn bán quyền lực, tiền bạc. Qua nhân vật này, truyện cười dân gian đã vạch trần bộ mặt xấu xa, thối nát của một bộ phận quan lại phong kiến, những kẻ chỉ biết bóc lột, làm khổ nhân dân.