ĐỀ 55: Bắt đầu câu chuyện, tôi phải hỏi ngay anh Trúc: - Đám ấy là đám gì, đám gì mà có đủ từ ông bạc đầu đến lũ trẻ con! Anh Trúc mỉm cười đáp: - Đó là một đám ăn vạ! Rồi vừa pha nước, anh ấy vừa...

câu 1: Trong đoạn trích trên, tác giả Ngô Tất Tố đã miêu tả về phong tục "ăn vạ" ở làng quê Việt Nam thời kỳ trước Cách mạng tháng Tám năm 1945. Theo đoạn trích, "ăn vạ" là một hình thức đòi nợ, đòi tiền hoặc giải quyết tranh chấp bằng cách gây rối, tạo áp lực lên đối phương. Người dân thường tụ tập đông đúc tại địa điểm xảy ra sự việc để gây tiếng ồn, cản trở giao thông, thậm chí sử dụng bạo lực để ép buộc đối phương phải thỏa thuận theo ý muốn của mình.

Phong tục này thể hiện sự thiếu tôn trọng pháp luật, đạo đức xã hội và lòng tự trọng cá nhân. Nó phản ánh sự bất bình đẳng trong quan hệ giữa các tầng lớp xã hội, đặc biệt là giữa những người giàu có và nghèo khó. Phong tục này góp phần tạo nên môi trường sống căng thẳng, đầy mâu thuẫn và bất ổn trong cộng đồng nông thôn.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng "ăn vạ" chỉ là một ví dụ cụ thể về phong tục truyền thống ở làng quê Việt Nam. Mỗi vùng miền, mỗi giai đoạn lịch sử đều có những nét riêng biệt, phản ánh bản sắc văn hóa độc đáo của từng khu vực. Việc nghiên cứu và bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể là rất cần thiết để giữ gìn và phát huy giá trị tinh thần của dân tộc.

câu 2: Lão Sẩu bị "ăn vạ" là do nguyên nhân: Lão Sẩu hiền lành, thật thà nhất làng, nhà đã lép vế, lại có bát ăn, một hôm một ông trong bốn ông "trùm" đến nhà hỏi vay gánh lúa, lão ta đi vắng, mụ vợ chối là không có, ông trùm kia lấy làm thù, cách vài hôm sau hắn mượn việc làng sinh sự cãi nhau với lão ấy, rồi hắn vu cho lão ta chửi làng và đem chuyện đó trình "làng". "Làng" là bọn đó chứ có ai đâu! Chúng với hắn cũng như một đào một kép, cho nên khi thấy hắn trình, chúng liền hùa nhau bắt vạ lão Sưử.

câu 3: Câu nói "Bởi vì theo lệ làng tôi, quyền hành của bốn "trùm nhất" lớn lắm, bao nhiêu công việc trong làng đều do bọn họ quyết định, lí dịch cũng phải theo họ." phản ánh thực trạng thống trị của tầng lớp địa chủ phong kiến ở nông thôn Việt Nam thời kỳ trước Cách mạng tháng Tám năm 1945.

* Câu nói thể hiện rõ ràng vai trò thống trị của bốn "trùm nhất", những người đại diện cho giai cấp địa chủ phong kiến. Họ nắm giữ quyền lực tuyệt đối, kiểm soát mọi hoạt động của làng xã, thậm chí cả lý dịch - bộ máy quản lý chính quyền cơ sở - cũng phải tuân thủ theo ý muốn của họ.
* Thực tế này phản ánh chế độ phong kiến bất công, trọng nam khinh nữ, phân biệt giàu nghèo sâu sắc. Tầng lớp địa chủ phong kiến chiếm hữu ruộng đất, bóc lột sức lao động của nông dân, tạo nên sự chênh lệch giàu nghèo rõ rệt giữa các gia đình trong làng.
* Sự thống trị của tầng lớp địa chủ phong kiến dẫn đến tình trạng tham nhũng, lạm dụng quyền lực, gây ra nhiều bất công, oan trái cho người dân. Điều này góp phần tạo nên bức tranh xã hội nông thôn Việt Nam đầy mâu thuẫn, bất ổn trước Cách mạng tháng Tám.

câu 4: Đoạn trích trên thể hiện rõ thái độ phê phán, lên án của tác giả đối với những hủ tục lạc hậu tại các vùng quê Việt Nam thời bấy giờ. Tác giả Ngô Tất Tố đã sử dụng ngòi bút sắc sảo để vạch trần bộ mặt xấu xa của những kẻ cầm quyền, lợi dụng chức vụ để vơ vét tiền tài, gây khó dễ cho dân nghèo. Đồng thời, tác giả cũng bộc lộ sự đồng cảm, thương xót trước số phận bất hạnh của những người nông dân thấp cổ bé họng, bị áp bức, bóc lột tàn nhẫn. Qua đó, tác giả muốn gửi gắm thông điệp về sự cần thiết phải thay đổi, xóa bỏ những hủ tục lạc hậu, xây dựng một xã hội công bằng, tiến bộ hơn.