ĐỀ 53: Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi: “Tôi yêu em âm thầm không hy vọng, Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen, Tôi yêu em, yêu chân thành đằm thắm, Cầu em được người tình như tôi đã yêu em.”...

câu 1: Phương thức biểu đạt chính của đoạn thơ trên là biểu cảm. Đoạn thơ thể hiện trực tiếp những cảm xúc, suy nghĩ, tâm trạng của nhân vật trữ tình "tôi" đối với người con gái mình yêu. Các từ ngữ, hình ảnh trong đoạn thơ đều mang tính chất bộc lộ cảm xúc mạnh mẽ, thể hiện sự đau khổ, day dứt, tiếc nuối của nhân vật trữ tình khi phải giấu kín tình yêu của mình.

câu 2: Nhân vật trữ tình trong bài thơ "Tôi yêu em" xưng là "tôi" và "em". Cách xưng hô này thể hiện sự tôn trọng, lịch sự và khoảng cách giữa hai nhân vật. Nó tạo ra một mối quan hệ tình cảm phức tạp, đầy mâu thuẫn nhưng cũng rất sâu sắc và chân thành.

câu 3: Câu thơ "Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen" sử dụng cặp từ đối lập để thể hiện sự phức tạp, mâu thuẫn trong cảm xúc của nhân vật trữ tình. Từ "rụt rè" cho thấy sự e dè, ngại ngùng, còn từ "hậm hực" lại bộc lộ sự ghen tuông, tức giận. Sự kết hợp hai từ này tạo nên một bức tranh đầy mâu thuẫn về tâm lý của nhân vật, đồng thời làm nổi bật nỗi đau khổ, day dứt của chàng trai khi phải giấu kín tình yêu của mình. Cặp từ đối lập cũng góp phần tăng cường tính biểu cảm cho câu thơ, khiến cho lời tỏ tình trở nên sâu sắc, da diết hơn.

câu 4: Puskin được mệnh danh là "Mặt trời của thi ca Nga" với những tác phẩm vô cùng xuất sắc viết về tình yêu. Ông đã có những năm tháng tuổi trẻ đầy nhiệt huyết, cũng từng trải qua mối tình đơn phương vô vọng với nàng Ô-lê-nhi-a nhưng can đảm vượt lên trên nỗi đau để tiếp tục bước đi. Những cảm xúc đẹp đẽ ấy đã trở thành nguồn cảm hứng cho ông sáng tác nên bài thơ Tôi yêu em. Đây là một trong những bài thơ tình nổi tiếng nhất, là bài ca đẹp về tình yêu lứa đôi.

Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là tình yêu, cụ thể là mối tình đơn phương của nhà thơ với cô gái tên Ô-lê-nhi-a mà ông gặp gỡ tại nhà nàng vào mùa hè năm 1829. Sau lần gặp đó, họ đã cùng nhau đi dạo, trò chuyện và Puskin đã ngỏ lời muốn kết hôn với nàng nhưng bị từ chối. Dù vậy, ông vẫn luôn quan tâm, chăm sóc cho nàng từ xa. Hai người họ cứ giữ mãi tình cảm đơn phương như vậy cho tới khi nàng đi lấy chồng. Một năm sau, Puskin cưới vợ, nhưng trong trái tim ông vẫn còn hình bóng cũ. Tất cả những rung động, thương nhớ và tình cảm sâu lắng ấy đã thôi thúc ông cầm bút và viết lên bài thơ này. Tác phẩm được viết theo thể thơ 8 chữ, gồm 8 dòng chia làm 2 phần. Phần 1 gồm 4 dòng đầu với nội dung là những giằng xé trong tâm trạng của người thi sĩ, phần 2 với 4 dòng thơ còn lại nói lên lời chúc phúc cho cô gái mà ông yêu thương.

Ngay từ những câu thơ đầu tiên, chúng ta đã cảm nhận được sự đau khổ, bế tắc trong tình yêu đơn phương của nhà thơ:

Tôi yêu em đến nay chừng có thể
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai;
Nhưng không để em bận lòng thêm nữa,
Hay hồn em phải gợn bóng u hoài.

Đầu tiên, tác giả khẳng định rằng tình yêu này đã trải qua một khoảng thời gian đủ lâu để có thể chắc chắn về cảm xúc của bản thân. Ông đã tự hỏi lòng mình rằng "Tôi yêu em", "ngọn lửa tình" có hay chăng đã "tàn phai?". Tuy nhiên, dù có như thế nào thì chàng trai vẫn muốn người con gái mình yêu không phải chịu thiệt thòi, anh sẵn sàng dập tắt đi những ngọn lửa tình yêu cháy bỏng trong con tim để cô không phải "bận lòng" hay "gợn bóng u hoài". Từ "có thể" và "chưa hẳn" được sử dụng thật khéo léo để thể hiện rõ nét sự mâu thuẫn giữa lí trí và cảm xúc của nhân vật trữ tình. Lí trí thì muốn dập tắt đi tình yêu bởi vì không muốn người mình yêu phải khó xử, nhưng con tim thì vẫn không ngừng bùng cháy với tình yêu nồng nhiệt. Tiếp đến, chàng trai đã trực tiếp bày tỏ nỗi lòng của mình bằng những câu từ thấm đẫm đượm buồn:

Tôi yêu em âm thầm không hi vọng
Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen

Dù mối tình đơn phương có kéo dài bao lâu thì chàng trai vẫn "yêu em", chỉ cần nhìn thấy em từ xa thôi cũng đã cảm thấy thỏa mãn lắm rồi. Nhưng trong trái tim vẫn luôn tồn tại sự mâu thuẫn giữa lí trí và tình cảm, nhân vật trữ tình vừa khẳng định rằng không hi vọng, nhưng làm sao có thể ngăn cấm được những cảm xúc bộn bề mỗi khi nhìn thấy người mình yêu. Nhịp thơ trở nên nhanh hơn với sự dồn dập của các từ "lúc", "khi", "hậm hực", "rụt rè" để diễn tả những cung bậc cảm xúc đang xáo trộn trong lòng. Thêm vào đó, sự phức tạp trong tâm trạng của nhân vật trữ tình còn được thể hiện một cách chân thực qua sự giằng co giữa niềm khao khát và sự dè chừng, giữa niềm hi vọng và sự thất vọng, giữa cái hiện hữu và cái ảo mộng xa vời. Có thể thấy, nhân vật trữ tình đã đặt người con gái mình yêu lên trên hết, sẵn sàng đánh đổi mọi thứ để cô được hạnh phúc. Đó chính là biểu hiện của một tình yêu chân thành và cao cả.

Cuối cùng, nhân vật trữ tình đã khép lại lời tỏ tình độc đáo của mình bằng những câu thơ đầy ẩn ý:

Tôi yêu em, yêu chân thành đằm thắm
Cầu em được người tình như tôi đã yêu em.

Một lần nữa, nhân vật trữ tình khẳng định rằng tình cảm của mình là "chân thành", "đằm thắm". Từ "chân thành" đã lột tả được hết những cung bậc cảm xúc phức tạp ở trên. Và dường như, nhân vật trữ tình muốn dùng hết mọi cung bậc cảm xúc của tình yêu để trao tặng cho người mà mình thương. Tình yêu vốn là thứ tình cảm đầy bí ẩn, khó có thể lường trước được. Nhân vật trữ tình không biết được tình cảm của cô gái, nhưng ông chấp nhận điều đó và luôn hi vọng rằng người mình yêu cũng sẽ gặp được người yêu chân thành như vậy. Lời chúc phúc đầy ẩn ý ở câu thơ cuối đã mang đến nhiều suy ngẫm cho người đọc. Nó vừa như một lời an ủi, vừa như một lời dặn lòng nên đã tạo ra sức hấp dẫn và lôi cuốn không hề nhỏ.

Qua bài thơ, chúng ta có thể thấy được vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật trữ tình. Trong tình yêu, ông luôn chân thành, đằm thắm và hết lòng hết dạ. Không những vậy, qua bài thơ, chúng ta còn học được cách yêu một cách đúng đắn, đó là yêu không phải để nhận lại, mà là cho đi thật nhiều. Bởi vì tình yêu vốn dĩ là thứ tình cảm thiêng liêng, cao quý, nó khiến cho hai con người xa lạ trở nên gắn kết với nhau, thấu hiểu và cảm thông cho nhau.

Tình yêu là đề tài muôn thuở trong thơ ca, bởi đó là thứ tình cảm vô cùng thiêng liêng, cao đẹp. Mỗi giai đoạn lịch sử, chúng ta lại bắt gặp những mối tình, những câu chuyện về tình yêu khiến cho người ta phải ngưỡng mộ, khâm phục. Và trong suốt quãng đời sáng tác của mình, Puskin cũng đã dành cho nguồn cảm hứng này một vị trí xứng đáng trong kho tàng thi ca đồ sộ của ông. Tôi yêu em là một trong số những bài thơ như vậy. Với lời thơ giản dị, trong sáng, bài thơ đã thể hiện một tình yêu vô vọng, thấm đượm nét buồn nhưng vẫn trong sáng, thanh tao.

Bài thơ mở đầu bằng lời khẳng định: "Tôi yêu em" như một lời thú nhận chân thành nỗi lòng của chàng trai. Mối tình này có lẽ đã trải qua thời gian đủ lâu để chàng trai có thể tự tin mà nói ra ba chữ "Tôi yêu em". Chàng trai không ngại ngần mà bộc bạch thẳng thắn, chân thành dòng cảm xúc của mình. Tình yêu ấy đã trải qua nhiều thăng trầm, biến cố và giờ đây, anh muốn dùng bài thơ như một chiếc cầu nối đưa tình yêu của mình đến với trái tim của cô gái. Anh sợ rằng nếu cứ im lặng thì tình yêu trong anh sẽ dần bị lãng quên nên anh quyết định cất nó lên bằng một giọng điệu hết sức dịu dàng, nhẹ nhàng:

Tôi yêu em đến nay chừng có thể
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai;

Lời thơ chậm rãi, đều đều như một lời hát ru đầy ngọt ngào. Cụm từ "Tôi yêu em" được lặp lại một lần nữa nhằm nhấn mạnh tình cảm của nhân vật trữ tình. Tình yêu ấy đã trải qua nhiều thăng trầm, biến cố và giờ đây, anh muốn dùng bài thơ như một chiếc cầu nối đưa tình yêu của mình đến với trái tim của cô gái. Chàng trai ấy đã tự tin hơn, mạnh dạn hơn để bày tỏ với người mình yêu. Thế nhưng, đằng sau cái vẻ ngoài mạnh mẽ, cứng cỏi ấy lại là một trái tim yếu mềm chứa đầy nỗi đau, nỗi tuyệt vọng. Anh sợ rằng tình yêu của mình sẽ làm phiền cô, làm ảnh hưởng đến cuộc sống của cô:

Nhưng không để em bận lòng thêm nữa
Hay hồn em phải gợn sóng u hoài.

Anh yêu em bằng một tình yêu chân thành, đằm thắm, thế nhưng anh không muốn cô gái phải băn khoăn, trăn trở, suy nghĩ về tình cảm của mình. Chàng trai ấy chấp nhận giấu kín tình cảm trong trái tim mình, thậm chí là dập tắt ngọn lửa tình yêu đang rực cháy trong lồng ngực chỉ miễn sao người con gái mình yêu được hạnh phúc:

Tôi yêu em âm thầm không hy vọng
Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen

Nhân vật trữ tình đã dùng cả trái tim, cả tấm lòng để đáp lại tình cảm của đối phương, thế nhưng đáp lại điều đó chỉ là một sự trống rỗng. Chàng trai ấy đã yêu, yêu một cách âm thầm, lặng lẽ, không hy vọng, không đòi hỏi đáp lại. Tình yêu ấy giống như một con thuyền lênh đênh giữa đại dương mênh mông, lúc rụt rè, e lệ, khi lại ghen tuông, đố kị. Nhưng dù có như vậy thì tình cảm của chàng trai vẫn rất mực chân thành, đằm thắm. Anh yêu cô gái bằng tất cả những gì mình có, chỉ mong cô gái ấy được vui vẻ, hạnh phúc mà thôi.

Tôi yêu em, yêu chân thành đằm thắm
Cầu em được người tình như tôi đã yêu em.

Hai câu thơ cuối là lời chúc phúc đầy chân thành mà cũng không kém phần xót xa của nhân vật trữ tình. Anh chúc cô gái mình yêu sẽ gặp được một người yêu cô ấy như cách anh yêu cô. Tình yêu "chân thành đằm thắm" ấy đã đủ để tạo nên một kết thúc đẹp cho bài thơ, một kết thúc mà dẫu hai người không đến được với nhau nhưng tình cảm mà họ dành cho nhau thì mãi mãi còn tồn tại.

Bằng ngôn từ giản dị, trong sáng, không sử dụng biện pháp tu từ cầu kỳ, nhưng bài thơ vẫn gây được ấn tượng trong lòng người đọc bởi chất thơ mộc mạc, chân thành. Đó là tiếng lòng của nhân vật trữ tình, là nỗi đau khi phải chôn vùi tình cảm của mình, là tấm chân tình "ích kỷ" chỉ mong người mình yêu được hạnh phúc. Tình yêu là một thứ tình cảm đẹp, thiêng liêng và cao quý, bởi vậy, chúng ta hãy biết yêu thương, trân trọng người mình yêu để

câu 5: Đoạn trích trên thể hiện nỗi buồn, sự tuyệt vọng trong tình yêu đơn phương của nhân vật trữ tình. Nhân vật "tôi" yêu say đắm nhưng lại không dám thổ lộ, chỉ biết âm thầm chịu đựng, thậm chí còn có những lúc rụt rè, ghen tuông. Tình yêu ấy tuy đẹp đẽ, mãnh liệt nhưng cũng đầy đau khổ, bất hạnh. Đoạn trích cho thấy giá trị nội dung sâu sắc về tình yêu, về số phận con người.