Câu 1:
* Từ địa phương Nam Bộ:
* "quân khu": chỉ đơn vị quân đội cấp cao hơn sư đoàn nhưng thấp hơn tập đoàn quân. Trong ngữ cảnh này, nó ám chỉ nơi mà nhân vật chính đang được điều trị miễn phí.
* "không phải mất tiền": nhấn mạnh sự miễn phí của dịch vụ y tế.
* "rồi như": tạo nên hiệu ứng nhẹ nhàng, chậm rãi, gợi tả sự chuyển đổi giữa hai trạng thái khác nhau.
* "dòng sông": nhắc đến dòng sông nơi nhân vật chính đang ở, mang tính chất cụ thể, gần gũi với cuộc sống hàng ngày.
* "những câu chuyện hoang đường": ám chỉ những truyền thuyết, huyền thoại gắn liền với dòng sông, phản ánh nét văn hóa dân gian đặc trưng của miền Tây Nam Bộ.
* "một người Mỹ chống thuốc trừ sâu đến bên bờ sông đứng chờ": miêu tả rõ ràng về nhân vật người Mỹ, nhấn mạnh vào mục đích của họ khi đến đây.
* "cô gái thay cha chèo đò rưng rưng kể về cha mình.": sử dụng cụm từ "thay cha" để diễn đạt mối quan hệ thân thiết, gần gũi giữa cha và con gái, đồng thời thể hiện sự kính trọng, biết ơn đối với người cha.
* "người cựu binh Mỹ cúi mặt thật lâu bên vàm sông một chiều nắng bạc.": miêu tả tư thế trầm ngâm, suy tư của người cựu binh Mỹ, tạo nên không khí tĩnh lặng, đầy tâm trạng.
* "cánh đồng vừa kéo đến quanh gốc thị già.": mô tả khung cảnh thiên nhiên rộng lớn, bao la, tạo nên bối cảnh thơ mộng cho câu chuyện.
* "chiếc vòng lắc bằng thép trắng": nhấn mạnh vào món quà kỷ niệm, tượng trưng cho sự trân trọng, lưu giữ những ký ức đẹp đẽ.
* "vẳng hào quang khi có ánh nắng từ căn nhà dột→ chiếu vaò.": sử dụng phép ẩn dụ, so sánh, tạo nên vẻ đẹp lung linh, huyền ảo cho chiếc vòng lắc.
* "và gió, những ngọn gió bộn bề từ dòng sông, cánh đồng vừa kéo đến quanh gốc thị già.": miêu tả làn gió mát mẻ, mang theo hơi thở của dòng sông, cánh đồng, tạo nên bầu không khí thanh bình, yên ả.
* "cô gái bịn rịn chia tay người cựu binh xa lạ vừa kịp thành quen sau những nén hương.": sử dụng cụm từ "xa lạ vừa kịp thành quen" để diễn đạt sự nhanh chóng, bất ngờ trong quá trình kết nối giữa hai nhân vật, đồng thời thể hiện sự tiếc nuối, lưu luyến khi phải chia tay.
* "mắt người cựu binh có giây phút lặng thinh và xanh ngắt một nỗi buồn.": miêu tả ánh mắt chứa đựng nhiều tâm tư, nỗi niềm của người cựu binh Mỹ, gợi lên sự day dứt, tiếc nuối.
Tác dụng:
Việc sử dụng từ địa phương Nam Bộ trong đoạn trích truyện ngắn "Chiều không lời nguyện" góp phần tạo nên màu sắc riêng biệt, độc đáo cho tác phẩm. Nó giúp tái hiện chân thực đời sống, phong tục tập quán của người dân Nam Bộ, đồng thời thể hiện sự am hiểu sâu sắc về ngôn ngữ và văn hóa địa phương của tác giả. Bên cạnh đó, cách sử dụng từ địa phương cũng tạo nên hiệu quả nghệ thuật, tăng thêm sức gợi hình, gợi cảm cho câu văn, giúp người đọc dễ dàng hình dung và cảm nhận được không khí, tâm trạng của nhân vật.
Câu 2:
Không gian Nam Bộ được khắc họa qua những chi tiết:
* Dòng sông: Hình ảnh dòng sông hiền hòa, êm đềm, chảy xuôi theo dòng lịch sử, chứng kiến bao thăng trầm của đất nước. Dòng sông là nơi gặp gỡ, giao thoa giữa con người và thiên nhiên, là nơi lưu giữ những câu chuyện cổ tích, truyền thuyết, những bí mật của vùng đất.
* Cánh đồng: Cánh đồng mênh mông, bát ngát, trải dài đến tận chân trời, là biểu tượng cho sự trù phú, giàu có của vùng đất Nam Bộ. Cánh đồng là nơi sinh sống, lao động của người nông dân, là nơi nuôi dưỡng những ước mơ, khát vọng của con người.
* Mái nhà dột: Mái nhà dột là hình ảnh quen thuộc trong đời sống của người dân Nam Bộ, thể hiện sự giản dị, mộc mạc, chất phác của con người nơi đây. Mái nhà dột cũng là nơi trú ngụ, che chở cho con người khỏi nắng mưa, bão tố.
* Cây thị già: Cây thị già là biểu tượng cho sự trường tồn, bền bỉ, là chứng nhân cho những biến đổi của thời gian. Cây thị già cũng là nơi lưu giữ những câu chuyện, những truyền thống tốt đẹp của người dân Nam Bộ.
Những chi tiết trên đã góp phần tạo nên bức tranh Nam Bộ sống động, đầy màu sắc, thể hiện sự gắn bó mật thiết giữa con người và thiên nhiên, đồng thời khẳng định tinh thần lạc quan, yêu đời, kiên cường của người dân Nam Bộ.
Câu 3:
Một số chi tiết tiêu biểu trong đoạn trích:
* Chi tiết về dòng sông: Dòng sông là nơi gặp gỡ, giao thoa giữa con người và thiên nhiên, là nơi lưu giữ những câu chuyện cổ tích, truyền thuyết, những bí mật của vùng đất.
* Chi tiết về mái nhà dột: Mái nhà dột là hình ảnh quen thuộc trong đời sống của người dân Nam Bộ, thể hiện sự giản dị, mộc mạc, chất phác của con người nơi đây.
* Chi tiết về cây thị già: Cây thị già là biểu tượng cho sự trường tồn, bền bỉ, là chứng nhân cho những biến đổi của thời gian.
* Chi tiết về chiếc vòng lắc bằng thép trắng: Chiếc vòng lắc bằng thép trắng là món quà kỷ niệm, tượng trưng cho sự trân trọng, lưu giữ những ký ức đẹp đẽ.
* Chi tiết về gió: Gió là yếu tố tự nhiên, mang theo hơi thở của dòng sông, cánh đồng, tạo nên bầu không khí thanh bình, yên ả.
Các chi tiết này đều góp phần tạo nên bức tranh Nam Bộ sống động, đầy màu sắc, thể hiện sự gắn bó mật thiết giữa con người và thiên nhiên, đồng thời khẳng định tinh thần lạc quan, yêu đời, kiên cường của người dân Nam Bộ.
Câu 4:
Hành động của vợ chồng Út Chanh khi cứu tên lính Mỹ bị thương:
* Cứu chữa vết thương: Vợ chồng Út Chanh đã tận tình cứu chữa vết thương cho tên lính Mỹ, thể hiện lòng nhân ái, sự bao dung, độ lượng.
* Chăm sóc ân cần: Họ chăm sóc tên lính Mỹ một cách ân cần, chu đáo, thể hiện tấm lòng lương thiện, mong muốn giúp đỡ người khác.
* Không báo cáo: Hành động của vợ chồng Út Chanh thể hiện sự dũng cảm, gan dạ, sẵn sàng hy sinh lợi ích cá nhân vì nghĩa lớn.
Câu 5:
Khi được vợ chồng Út Chanh cứu và đứng trước bàn thờ của Út Chanh, người cựu binh Mỹ đã có những hành động:
* Cảm kích, biết ơn: Người cựu binh Mỹ bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với vợ chồng Út Chanh, thể hiện sự cảm phục trước tấm lòng nhân hậu, bao dung của họ.
* Hối hận, ăn năn: Anh ta hối hận về những tội ác mà mình đã gây ra trong chiến tranh, thể hiện sự thức tỉnh lương tri, mong muốn chuộc lỗi.
* Mong muốn hòa giải: Người cựu binh Mỹ mong muốn xóa bỏ hận thù, hướng tới tương lai hòa bình, hợp tác giữa hai dân tộc.
Câu 6:
Liệt kê: hành động, lời nói của người cựu binh Mỹ lúc chia tay:
* Hành động:
* Nắm chặt tay Út Chanh, nhìn thẳng vào mắt cô, thể hiện sự xúc động, lưu luyến.
* Đặt chiếc vòng lắc bằng thép trắng lên bàn thờ, thể hiện sự trân trọng, lưu giữ những ký ức đẹp đẽ.
* Lời nói:
* Nói lời cảm ơn chân thành, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc.
* Hứa hẹn sẽ trở lại, thể hiện mong muốn duy trì mối quan hệ tốt đẹp với vợ chồng Út Chanh.
* Chia sẻ về cuộc sống mới, thể hiện sự cởi mở, chân thành.
Qua hành động và lời nói của người cựu binh Mỹ, chúng ta thấy được tình cảm đẹp của con người Việt Nam trong và sau chiến tranh. Đó là tình cảm bao dung, nhân ái, sẵn sàng tha thứ, hướng tới hòa bình, hợp tác.
Câu 7:
Đoạn trích truyện ngắn "Chiều không lời nguyện" đã gửi đến người đọc thông điệp về tình yêu thương, sự bao dung, lòng nhân ái. Tình yêu thương là nguồn sức mạnh to lớn giúp con người vượt qua mọi khó khăn, thử thách, hướng tới cuộc sống tốt đẹp hơn. Sự bao dung, lòng nhân ái giúp con người xích lại gần nhau hơn, tạo nên một xã hội hòa bình, hạnh phúc.