Trong hệ sinh thái ao hồ, vì sao tảo có thể bùng phát mạnh khi nước chứa nhiều N và P?

Trong hệ sinh thái ao hồ, nitơ (N) và phốt pho (P) là hai nguyên tố vi lượng đóng vai trò then chốt trong quá trình sinh tổng hợp (protein, axit nucleic, diệp lục…) và phân chia tế bào của thực vật – trong đó có tảo. Khi hàm lượng N và P trong nước tăng lên vượt mức giới hạn, tảo có điều kiện “bứt tốc” phát triển gây ra hiện tượng bùng phát (algal bloom). Cụ thể: 1. N và P là chất dinh dưỡng giới hạn - Bình thường ở môi trường nước ngọt, N hoặc P (thường là P) là nhân tố giới hạn khả năng sinh trưởng của tảo. - Khi một trong hai chất này thiếu hụt, tảo sẽ chậm sinh sản, không bùng phát được dù các điều kiện khác (ánh sáng, nhiệt độ) thuận lợi. 2. Khi N và P dồi dào - Tảo hấp thụ nhanh NH₄⁺, NO₃⁻ (dạng nitơ) và PO₄³⁻ (dạng phốt pho) để tổng hợp men, diệp lục, axit nucleic… - Tốc độ phân chia tế bào tảo tăng đột biến (thời gian nhân đôi có thể chỉ còn vài giờ). - Hệ quả là mặt nước nhanh chóng bị “bít kín” bởi các tế bào tảo, làm xuất hiện lớp màng xanh, nâu hoặc đỏ (tùy loài). 3. Hệ quả sinh thái của bùng phát tảo - Cạn kiệt oxy: Khi tảo chết đi, vi khuẩn phân hủy lượng lớn xác tảo sẽ tiêu thụ rất nhiều oxy hòa tan, dẫn đến thiếu O₂ cho cá, động vật đáy. - Biến đổi loài: Tảo bùng phát che lấp ánh sáng, ức chế các loài thực vật thủy sinh khác, làm mất cân bằng đa dạng sinh học. - Nguy cơ độc tố: Một số loài tảo lam (cyanobacteria) tiết độc tố ảnh hưởng đến sức khỏe con người và động vật. Tóm lại, nước ao hồ nhiễm đạm và lân cao (hậu quả của phân bón, chất thải chăn nuôi, sinh hoạt…) là “đòn bẩy” kích thích tảo phát triển mạnh, gây ra hiện tượng phú dưỡng và hàng loạt vấn đề môi trường sau đó.