ii:
Bài thơ "Hỏi thăm quan Tuần mất cướp" của Nguyễn Khuyến là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách trào phúng của nhà thơ. Bài thơ sử dụng ngôn ngữ hài hước, châm biếm để phê phán thói hư tật xấu của xã hội đương thời.
Về thể thơ, bài thơ được viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật. Đặc điểm thi luật của bài thơ bao gồm:
- Luật bằng trắc: Bài thơ tuân thủ quy tắc luật bằng trắc của thơ Đường luật, tạo nên sự cân đối, hài hòa về âm thanh.
- Niêm: Các câu thơ được niêm chặt chẽ, tạo nên sự liên kết về mặt cấu trúc.
- Vần: Bài thơ sử dụng vần chân, gieo vần ở chữ thứ sáu của các cặp câu.
- Nhịp: Bài thơ sử dụng nhịp 4/3, tạo nên sự uyển chuyển, nhẹ nhàng.
- Đối: Bài thơ không có đối, nhưng vẫn tạo nên sự tương phản về ý nghĩa giữa hai câu thực và hai câu luận.
Tiếng cười trào phúng trong bài thơ nhằm tới đối tượng là những kẻ tham lam, ích kỷ, bất tài vô dụng. Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ, so sánh để miêu tả hành động của tên cướp, qua đó bộc lộ bản chất xấu xa của hắn. Tình huống trong bài thơ là việc quan Tuần bị cướp tấn công, khiến ông phải bỏ chạy thoát thân. Đây là một tình huống hài hước, đáng cười vì nó trái ngược hoàn toàn với vai trò của quan Tuần là bảo vệ an ninh trật tự cho nhân dân.
Hình ảnh vị quan tuần trong 6 câu thơ đầu hiện lên thật đáng thương hại. Ông ta vốn là người đại diện cho quyền lực, uy nghiêm, thế nhưng lại bị cướp tấn công, phải bỏ chạy thoát thân. Điều này cho thấy sự yếu kém, bất lực của bộ máy chính quyền lúc bấy giờ. Đồng thời, qua đó, tác giả cũng muốn phê phán thói hư tật xấu của những kẻ cầm quyền, những người chỉ biết lo cho lợi ích cá nhân mà bỏ bê trách nhiệm với nhân dân.
Trong hai câu thơ cuối, tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ để chê bai sự hèn nhát của quan Tuần. Hình ảnh "thân già da cóc" và "mất mảy lông" gợi liên tưởng đến sự cứng nhắc, thô kệch của con người. Qua đó, tác giả muốn phê phán sự thiếu dũng cảm, lòng dũng khí của quan Tuần khi gặp nguy hiểm.
Tiếng cười trào phúng trong bài thơ mang giọng điệu châm biếm, mỉa mai. Giọng điệu này được thể hiện rõ nét qua cách sử dụng ngôn ngữ hài hước, dí dỏm. Ví dụ, câu thơ "Tôi nghe kẻ cướp nó lèn ông, / Nó lại mang ông đến giữa đồng." sử dụng biện pháp chơi chữ, tạo nên sự hài hước, dí dỏm. Câu thơ "Thôi cũng đừng nên ky cóp nữa, / Kẻo mang tiếng dại với phường ngông!" sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ, tạo nên sự châm biếm, mỉa mai.
Dấu hiệu giúp em nhận ra điều này là cách sử dụng ngôn ngữ hài hước, dí dỏm, cùng với việc sử dụng các biện pháp tu từ như ẩn dụ, so sánh,... để tạo nên tiếng cười châm biếm, mỉa mai.
Nhìn chung, bài thơ "Hỏi thăm quan Tuần mất cướp" là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách trào phúng của Nguyễn Khuyến. Bài thơ đã góp phần phê phán thói hư tật xấu của xã hội đương thời, đồng thời thể hiện tấm lòng yêu nước, thương dân của nhà thơ.