Xuân Diệu và Nguyễn Khuyến là hai nhà thơ nổi tiếng của nền văn học Việt Nam, mỗi người đều có những đóng góp to lớn cho sự phát triển của thơ ca nước nhà. Tuy nhiên, phong cách sáng tác của hai ông lại hoàn toàn trái ngược nhau. Nếu như Nguyễn Khuyến được mệnh danh là nhà thơ của làng quê Việt Nam với những vần thơ mộc mạc, giản dị thì Xuân Diệu lại được biết đến là "nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ Mới" với những sáng tác mang đậm dấu ấn cá nhân. Điều này được thể hiện rõ nét qua hai bài thơ "Đây Mùa Thu Tới" và "Thu Ẩm".
Trước hết, xét về chủ đề, cả hai bài thơ đều viết về mùa thu nhưng mỗi tác giả lại có những cách khai thác riêng. Trong "Đây Mùa Thu Tới", Xuân Diệu tập trung miêu tả vẻ đẹp của mùa thu qua những hình ảnh quen thuộc như lá vàng rơi, gió heo may se lạnh,... Ông sử dụng những từ ngữ giàu sức gợi hình, gợi cảm để khắc họa bức tranh mùa thu đầy sống động và chân thực.
Còn trong "Thu Ẩm", Nguyễn Khuyến lại thể hiện tâm trạng của mình trước cảnh vật mùa thu. Đó là nỗi buồn man mác, cô đơn khi nhìn thấy cảnh vật thiên nhiên đang dần tàn phai. Tâm trạng ấy được thể hiện rõ nét qua những câu thơ:
"Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao,
Cần trúc lơ phơ gió hắt hiu."
Trong khi đó, Xuân Diệu lại mang đến cho người đọc cảm giác vui tươi, phấn khởi trước vẻ đẹp của mùa thu. Ông viết:
"Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang,
Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng."
Như vậy, có thể thấy rằng, dù cùng viết về mùa thu nhưng hai bài thơ lại thể hiện hai tâm trạng hoàn toàn khác nhau.
Ngoài ra, xét về nghệ thuật, hai bài thơ cũng có những nét độc đáo riêng. Trong "Đây Mùa Thu Tới", Xuân Diệu sử dụng nhiều biện pháp tu từ như ẩn dụ, nhân hóa,... để làm tăng thêm sức gợi hình, gợi cảm cho bài thơ. Ví dụ, trong câu thơ "Hơn một loài hoa đã rụng cành", tác giả đã sử dụng biện pháp ẩn dụ để nói về sự tàn phai của mùa thu. Còn trong "Thu Ẩm", Nguyễn Khuyến lại sử dụng nhiều từ láy, phép đối,... để tạo nên nhịp điệu chậm rãi, uyển chuyển cho bài thơ. Ví dụ, trong câu thơ "Nước biếc trông như tầng khói phủ", tác giả đã sử dụng phép đối để tạo nên sự cân xứng, hài hòa cho bài thơ.
Tóm lại, "Đây Mùa Thu Tới" và "Thu Ẩm" là hai bài thơ hay, thể hiện tài năng sáng tác của hai nhà thơ Xuân Diệu và Nguyễn Khuyến. Hai bài thơ có những nét tương đồng về chủ đề và nghệ thuật nhưng lại mang những nét độc đáo riêng, góp phần làm phong phú thêm kho tàng thơ ca Việt Nam.