câu 1. Từ ngữ được sử dụng để chỉ nhân vật trữ tình trong bài thơ "Cánh Đồng Và Mẹ" là "tôi". Nhân vật này đóng vai trò là người kể chuyện, thể hiện cảm xúc và suy nghĩ cá nhân về chủ đề chính của bài thơ - tình mẫu tử và sự gắn bó với quê hương. Việc sử dụng đại từ "tôi" tạo nên sự gần gũi, chân thật và dễ dàng kết nối với độc giả.
câu 2. Những hình ảnh, từ ngữ được tác giả sử dụng để gợi tả sự thay đổi của làng quê:
- "Lúa chưa kịp khô mưa đã trút nhọc nhằn lên vai mẹ": Hình ảnh này thể hiện sự vất vả, gian nan của người nông dân khi phải đối mặt với thiên nhiên khắc nghiệt. Mưa đến sớm khiến cho lúa chưa kịp chín, người nông dân phải gồng mình làm việc để đảm bảo năng suất.
- "Mẹ như cánh đồng tháng năm không kịp thở để gieo vụ tháng mười": So sánh mẹ với cánh đồng tháng năm, tác giả muốn nhấn mạnh sự cần cù, chịu thương chịu khó của người phụ nữ Việt Nam. Mẹ luôn bận rộn, vất vả, không ngừng nghỉ để lo toan cho gia đình.
- "Mẹ gánh lúa về nhà con đèo gạo lên thị xã mẹ tưới mồ hôi xuống đất cấy hy vọng đời con.": Những động từ "gánh", "đèo", "tưới" thể hiện sự lao động miệt mài, bền bỉ của người mẹ. Mẹ luôn dành hết tâm sức để vun trồng, chăm sóc cho cây lúa, mong ước con cái có cuộc sống tốt đẹp hơn.
- "Bao năm chưa về làng để mặc cánh đồng chiêm mùa lặn lội mẹ giờ tha thẩn tuổi già": Câu thơ thể hiện nỗi nhớ quê hương da diết của người con. Khi trưởng thành, con thường xuyên bôn ba nơi xứ người, ít có dịp trở về thăm quê hương, khiến mẹ phải "tha thẩn tuổi già".
- "Cánh đồng thay người cấy mới con vẫn xa như những ngày đèo gạo lên thị xã bỏ lại cánh đồng rạ rơm.": Cánh đồng thay đổi theo thời gian, nhưng tình cảm của người mẹ thì vẫn vẹn nguyên. Dù con cái có đi đâu, làm gì, mẹ vẫn luôn chờ đợi, ngóng trông con trở về.
- "Bất chợt nhớ làng nhớ đồng nhớ mẹ ôi cánh đồng như lòng mẹ bao dung.": Câu thơ kết thúc bài thơ bằng hình ảnh so sánh đầy xúc động. Cánh đồng được ví như lòng mẹ, thể hiện sự bao la, rộng lớn, ấm áp, che chở của người mẹ.
Phản ánh:
Qua việc phân tích các hình ảnh, từ ngữ trong bài thơ, chúng ta thấy được sự thay đổi của làng quê qua thời gian. Làng quê xưa kia gắn liền với những cánh đồng mênh mông, bát ngát, với những người nông dân cần cù, chịu thương chịu khó. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của xã hội, làng quê cũng dần thay đổi, trở nên hiện đại hơn, tiện nghi hơn. Nhưng dù thế nào, tình cảm của người mẹ dành cho con vẫn mãi vẹn nguyên, như cánh đồng bao la, rộng lớn. Bài thơ đã khơi gợi trong lòng mỗi người đọc những suy ngẫm sâu sắc về tình mẫu tử thiêng liêng, về giá trị của quê hương.
câu 3. - Phá vỡ quy tắc ngôn từ: Câu thơ "mẹ tưới mồ hôi xuống đất cấy hy vọng đời con" sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ chuyển đổi cảm giác. Tác giả sử dụng động từ "tưới" - hành động mang tính chất vật lý, nhưng lại miêu tả cho "mồ hôi" - sản phẩm của hoạt động lao động vất vả. Việc này tạo nên sự tương phản giữa hình ảnh cụ thể và ý nghĩa trừu tượng, khiến câu thơ trở nên sinh động, giàu sức gợi hình hơn.
- Tác dụng:
+ Gợi hình: Hình ảnh "mẹ tưới mồ hôi xuống đất" rất trực quan, giúp người đọc dễ dàng hình dung ra cảnh mẹ làm việc vất vả trên ruộng đồng.
+ Gợi cảm: Câu thơ thể hiện tình yêu thương, sự hi sinh thầm lặng của người mẹ dành cho con cái. Mồ hôi mẹ rơi xuống đất chính là minh chứng cho công sức, sự vất vả mà mẹ đã bỏ ra để nuôi dưỡng con khôn lớn. Đồng thời, câu thơ cũng khẳng định niềm tin, hy vọng của mẹ vào tương lai tươi sáng của con.
Kết luận:
Việc phân tích tác dụng của hiện tượng phá vỡ quy tắc ngôn từ trong câu thơ cần chú trọng đến cả khía cạnh nội dung lẫn nghệ thuật. Bằng cách xác định loại phép tu từ được sử dụng, phân tích chi tiết từng yếu tố cấu thành, chúng ta sẽ hiểu rõ hơn ý đồ nghệ thuật của tác giả và giá trị biểu đạt của câu thơ.
câu 4. Hình ảnh "Cánh đồng" trong bài thơ "Cánh đồng và Mẹ" của Nguyễn Doãn Việt mang nhiều tầng ý nghĩa sâu sắc, thể hiện tình cảm thiêng liêng giữa mẹ và con, cũng như sự gắn bó mật thiết giữa con người với thiên nhiên.
- Biểu tượng cho sự rộng lớn, bao la: Cánh đồng là nơi chứa đựng sự sống, là nguồn cung cấp lương thực nuôi dưỡng con người. Hình ảnh này gợi lên sự trù phú, sức sống mãnh liệt của thiên nhiên, tạo nên cảm giác an toàn, bình yên cho con người.
- Biểu tượng cho sự hi sinh, vất vả: Cánh đồng được miêu tả qua những hình ảnh "lúa chưa kịp khô", "mẹ gánh lúa về nhà", "gánh nặng cuộc đời". Những hình ảnh này thể hiện sự lao động vất vả, gian nan của người nông dân, đặc biệt là người mẹ. Qua đó, tác giả muốn nhấn mạnh công ơn to lớn của cha mẹ đối với con cái.
- Biểu tượng cho sự ấm no, hạnh phúc: Cánh đồng là nơi sản xuất ra hạt gạo - thức ăn chính của người Việt Nam. Hình ảnh "bát cơm bốc khói quê nhà" gợi lên sự ấm áp, hạnh phúc khi được thưởng thức những món ăn giản dị nhưng đầy ý nghĩa.
- Biểu tượng cho sự bao dung, che chở: Cánh đồng được ví như "lòng mẹ bao dung", thể hiện sự rộng lượng, vị tha của người mẹ. Hình ảnh này gợi lên sự yêu thương, che chở vô bờ bến mà người mẹ dành cho con cái.
Tóm lại, hình ảnh "Cánh đồng" trong bài thơ là một ẩn dụ giàu ý nghĩa, góp phần làm nổi bật chủ đề chính của bài thơ: ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng, sự hi sinh cao cả của người mẹ và niềm tự hào về truyền thống lao động cần cù, sáng tạo của người Việt Nam.