Cho bài toán về giao thoa sóng trên mặt nước:
- Hai nguồn kết hợp cùng pha A, B cách nhau \( AB = 11 \, cm \)
- Tần số sóng \( f = 20 \, Hz \)
- Tại điểm M: \( MA - MB = 10 \, cm \) và sóng có biên độ cực đại
- Giữa M và đường trung trực của AB có 4 dãy cực đại khác
---
**Phân tích bài toán:**
1. Giao thoa sóng với hai nguồn kết hợp cùng pha, hiệu đường đi:
\[
\Delta r = MA - MB = k\lambda \quad \text{(với k = 0, 1, 2, ...)}
\]
Nếu hiệu đường đi \(\Delta r = k \lambda\) thì tại điểm đó có **cực đại giao thoa bậc k**.
2. Số dãy cực đại giữa M và đường trung trực của AB là 4.
---
**a) Tại M là cực đại giao thoa bậc mấy?**
Ta có \( \Delta r = 10 \, cm = k \lambda \).
Bên cạnh đó, giữa M và đường trung trực AB có 4 dãy cực đại nữa.
- Đường trung trực của AB là nơi \(\Delta r = 0\) (cực đại bậc 0).
- M và đường trung trực cách nhau 4 dãy cực đại khác, tức là có 4 bậc cực đại giữa M và đường trung trực.
Vậy khoảng cách giữa M và đường trung trực chứa 4 cực đại tức là:
\[
4 \lambda = \text{khoảng cách giữa M và đường trung trực}
\]
Khoảng cách này chính là:
\[
d = \frac{|\Delta r(M) - \Delta r(\text{đường trung trực})|}{2} = \frac{|10 - 0|}{2} = 5 \, cm
\]
Ở đây ta giả sử khoảng cách này tương ứng với 4 bước sóng:
\[
4 \lambda = 5 \Rightarrow \lambda = \frac{5}{4} = 1.25 \, cm
\]
Nhưng ta cần kiểm tra lại logic.
**Phương pháp khác:**
Theo lý thuyết, vị trí cực đại thứ k thỏa mãn:
\[
\Delta r = k \lambda
\]
Ta có \(\Delta r = 10 \, cm\), nếu k là số nguyên thì:
\[
k = \frac{10}{\lambda}
\]
Ta chưa biết \(\lambda\), nhưng ta biết số cực đại giữa M và đường trung trực là 4.
Khoảng cách từ M đến đường trung trực là:
\[
d = \frac{|MA - MB|}{2} = \frac{10}{2} = 5 \, cm
\]
Số cực đại giữa M và đường trung trực là số bước sóng \(\frac{d}{\lambda} = 4\).
Do đó:
\[
\frac{d}{\lambda} = 4 \Rightarrow \lambda = \frac{d}{4} = \frac{5}{4} = 1.25 \, cm
\]
Vậy bước sóng là \(1.25 \, cm\).
Từ đó:
\[
k = \frac{10}{\lambda} = \frac{10}{1.25} = 8
\]
=> Vị trí M là cực đại bậc 8.
**Trả lời câu a):** Tại M là cực đại bậc 8 (chứ không phải bậc 5).
---
**b) Bước sóng là bao nhiêu?**
Đã tìm ở trên:
\[
\lambda = 1.25 \, cm
\]
---
**c) Tốc độ truyền sóng:**
Từ công thức:
\[
v = f \lambda = 20 \times 1.25 = 25 \, cm/s
\]
---
**d) Số điểm dao động với biên độ cực tiểu trên đoạn AB**
Điều kiện cực tiểu:
\[
\Delta r = \left(k + \frac{1}{2}\right) \lambda
\]
k là số nguyên, \(k = 0, 1, 2, ...\)
Đoạn AB dài 11 cm, số điểm cực tiểu trên đoạn này là số nghiệm của:
\[
|MA - MB| = \left(k + \frac{1}{2}\right) \lambda \leq AB = 11 \, cm
\]
Tính số k thỏa mãn:
\[
\left(k + \frac{1}{2}\right) \lambda \leq 11 \Rightarrow k + \frac{1}{2} \leq \frac{11}{1.25} = 8.8
\]
\[
k \leq 8.3
\]
Vậy k có thể từ 0 đến 8, tổng cộng 9 điểm cực tiểu.
---
**Kết luận:**
| Câu | Đáp án |
|---|---|
| a) | Tại M là cực đại bậc 8 (không phải bậc 5) |
| b) | Bước sóng \(\lambda = 1.25 \, cm\) (không phải 2 cm) |
| c) | Tốc độ truyền sóng \(v = 25 \, cm/s\) (không phải 20 cm/s) |
| d) | Trên đoạn AB có 9 điểm dao động với biên độ cực tiểu (không phải 11 điểm) |
---
**Nếu chọn đáp án đúng từ các lựa chọn trong đề (nếu có), chỉ có câu b) và d) không đúng với các con số đã cho.**
---
**Tóm lại, bài giải chi tiết:**
1. Giao thoa cực đại bậc \(k\) thỏa mãn:
\[
MA - MB = k \lambda
\]
2. Khoảng cách giữa M và đường trung trực là:
\[
d = \frac{|MA - MB|}{2} = 5 \, cm
\]
3. Giữa M và đường trung trực có 4 cực đại khác, nên:
\[
\frac{d}{\lambda} = 4 \Rightarrow \lambda = \frac{5}{4} = 1.25 \, cm
\]
4. Tại M:
\[
k = \frac{10}{1.25} = 8 \Rightarrow \text{M là cực đại bậc 8}
\]
5. Tốc độ sóng:
\[
v = f \lambda = 20 \times 1.25 = 25 \, cm/s
\]
6. Số điểm cực tiểu trên AB:
\[
(k + \frac{1}{2}) \lambda \leq 11 \Rightarrow k \leq 8.3 \Rightarrow k = 0, 1, ..., 8
\]
Tổng cộng 9 điểm cực tiểu.
---
**Đáp án chính xác:**
a) M là cực đại bậc 8
b) Bước sóng là 1.25 cm
c) Tốc độ truyền sóng là 25 cm/s
d) Trên AB có 9 điểm dao động cực tiểu