- Bối cảnh xã hội: Truyện "Lão Hạc" diễn ra trong bối cảnh xã hội Việt Nam vào thời kỳ trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, khi đất nước đang chịu sự thống trị của thực dân Pháp. Xã hội lúc bấy giờ đầy rẫy bất công, nghèo đói, chiến tranh, khiến cuộc sống của người dân vô cùng khổ cực.
- Cuộc sống của nông dân: Lão Hạc là một nông dân nghèo, vợ mất sớm, chỉ còn lại một đứa con trai. Con trai lão phải bỏ làng đi làm ăn xa vì không đủ tiền cưới vợ. Lão Hạc sống một mình với con chó Vàng - kỷ vật duy nhất của con trai để lại. Cuộc sống của lão càng thêm khó khăn khi bị mất mùa, bệnh tật, tuổi già sức yếu, không có việc làm, lão phải bán con chó Vàng để kiếm sống.
- Tính cách nhân vật lão Hạc:
+ Nỗi cô đơn: Lão Hạc sống một mình, cô đơn, buồn tủi, luôn nhớ thương con trai. Lão thường tâm sự với con chó Vàng như một người bạn tri âm, tri kỉ.
+ Tình cảm với con chó Vàng: Lão Hạc rất yêu quý con chó Vàng, coi nó như một thành viên trong gia đình. Khi phải bán con chó Vàng, lão đã đau đớn, day dứt khôn nguôi.
+ Những quyết định của lão: Trước khi chết, lão Hạc đã quyết định tự tử để bảo toàn mảnh vườn cho con trai. Quyết định này thể hiện tấm lòng hi sinh cao cả của lão dành cho con cái.
- Ý nghĩa nhân văn: Qua số phận bi thảm của lão Hạc, nhà văn Nam Cao đã lên án xã hội phong kiến tàn bạo, bất công, đẩy người nông dân vào bước đường cùng. Đồng thời, tác giả cũng ca ngợi phẩm chất tốt đẹp của người nông dân Việt Nam: giàu lòng yêu thương, hi sinh, vị tha.
- Liên hệ với cuộc sống hiện nay: Từ câu chuyện của lão Hạc, chúng ta có thể rút ra được nhiều bài học quý giá về lòng nhân ái, trách nhiệm và tình cảm gia đình. Trong cuộc sống hiện đại, dù điều kiện kinh tế phát triển hơn nhưng vẫn còn rất nhiều người gặp khó khăn, bất hạnh. Chúng ta cần biết yêu thương, chia sẻ, giúp đỡ những người xung quanh, đặc biệt là những người già neo đơn, trẻ em mồ côi,...