câu 1: Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích trên là tự sự. Đoạn trích kể lại câu chuyện về cuộc sống vất vả của người mẹ với những chi tiết cụ thể như "vai mẹ đã thành chai", "bánh dày màu nâu sẫm", "vai mẹ nứt to nhất", "lưng mẹ hoàn toàn là một bãi xế", "mẹ gánh củi đi bán", "mẹ gánh thóc từ đâu về suốt đêm xay giã để bản"...
Phản ánh:
Trong quá trình phân tích phương thức biểu đạt, tôi nhận thấy việc xác định chủ đề của tác phẩm đóng vai trò quan trọng. Chủ đề của đoạn trích xoay quanh hình ảnh người mẹ tần tảo, lam lũ, hi sinh vì con cái. Từ đó, chúng ta có thể suy luận ra mục đích của tác giả khi sử dụng phương thức tự sự là nhằm khắc họa chân dung người mẹ, tạo nên cảm xúc thương cảm, trân trọng đối với người phụ nữ Việt Nam truyền thống.
câu 1. Đôi vai của mẹ được miêu tả qua những chi tiết sau:
- "Vai mẹ đã thành chai từ bao giờ con không biết": Hình ảnh này gợi lên sự vất vả, lam lũ của mẹ, phải gánh vác nhiều trọng trách trong cuộc sống.
- "Trên đôi vai ấy ai để chiếc bánh dày vào": Chiếc bánh dày tượng trưng cho những khó khăn, thử thách mà mẹ phải đối mặt. Mẹ luôn phải gồng mình chống chọi với những gian nan, vất vả.
- "Cái năm mẹ leo lên núi gánh đá xuống thuyền cho người ta chở lên tỉnh, ấy là cái năm vai mẹ nứt to nhất, mất một lần da, rớm máu, dính cả vào đòn gánh": Chi tiết này khắc họa rõ nét sự đau đớn, khổ sở mà mẹ phải chịu đựng khi gánh nặng công việc đè lên đôi vai gầy yếu.
- "Con hỏi, mẹ bảo: "Không đau, nó sẽ ra rồi".": Câu nói của mẹ thể hiện tinh thần lạc quan, kiên cường, dù phải chịu đựng nỗi đau thể xác nhưng mẹ vẫn cố gắng vượt qua, tiếp tục gánh vác mọi việc.
- "Mẹ cởi trần, mặc yếm mà gánh": Hành động này cho thấy sự giản dị, mộc mạc của mẹ, dù trong hoàn cảnh khó khăn, mẹ vẫn giữ được vẻ đẹp tâm hồn thanh tao, thuần khiết.
- "Lưng mẹ hoàn toàn là một bãi xếm nối": Hình ảnh này càng nhấn mạnh sự vất vả, lam lũ của mẹ, khiến người đọc cảm nhận sâu sắc tình mẫu tử thiêng liêng.
- "Mẹ gánh củi đi bán": Mẹ không chỉ gánh vác công việc nhà mà còn phải lao động kiếm sống, mưu sinh cho gia đình.
- "Mẹ gánh thóc từ đâu về suốt đêm xay giã để bán": Mẹ không quản ngại khó khăn, vất vả, luôn nỗ lực hết mình vì tương lai của con cái.
- "Tháng nào mẹ cũng gánh gạo đi một ngày đường ròng rã đến nơi con trọ học": Mẹ luôn dành trọn tình yêu thương, sự quan tâm cho con cái, bất chấp mọi khó khăn, gian khổ.
Phản ánh:
Qua bài tập này, tôi nhận thấy việc phân tích chi tiết giúp học sinh hiểu rõ hơn về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. Thay vì chỉ nêu chung chung, việc liệt kê cụ thể từng chi tiết giúp học sinh nắm bắt được ý nghĩa ẩn dụ, hình ảnh biểu tượng và thông điệp mà tác giả muốn truyền tải. Bên cạnh đó, việc kết hợp giữa phương pháp phân tích chi tiết và tổng quát giúp học sinh có cái nhìn toàn diện hơn về nhân vật, đồng thời khơi gợi khả năng tư duy, sáng tạo và khám phá của họ.
câu 3. Trong đoạn trích, tác giả Duy Khán đã khắc họa hình ảnh người mẹ với những phẩm chất cao đẹp, đáng trân trọng. Đó là một người phụ nữ tần tảo, chịu thương chịu khó, hết lòng vì con cái. Hình ảnh đôi vai mẹ đã thành chai, trên đó có chiếc bánh dày màu nâu sẫm, có lúc nổi ra, gợi lên sự vất vả, lam lũ của người mẹ. Mẹ phải gánh vác mọi công việc nặng nhọc, từ việc leo núi gánh đá xuống thuyền cho người ta chở lên tỉnh, đến việc gánh củi đi bán, gánh thóc từ đâu về suốt đêm xay giã để bán. Điều này cho thấy mẹ là một người phụ nữ lao động chân tay, phải làm việc vất vả để nuôi sống gia đình.
Tuy nhiên, điều khiến người đọc xúc động nhất là tình yêu thương vô bờ bến của mẹ dành cho con. Dù đôi vai mẹ đã chai sạn, nứt nẻ, thậm chí còn chảy máu, nhưng mẹ vẫn không hề than vãn, kêu ca. Mẹ chỉ nói rằng "không đau", "nó sẽ lành thôi" để an ủi con. Hành động cởi trần, mặc yếm mà gánh, lưng mẹ hoàn toàn là một bãi xém nối, cho thấy mẹ sẵn sàng hy sinh tất cả vì con.
Hình ảnh người mẹ trong đoạn trích là một biểu tượng đẹp đẽ về tình mẫu tử thiêng liêng. Mẹ là người đã sinh ra, nuôi dưỡng và dạy dỗ chúng ta nên người. Mẹ luôn là chỗ dựa vững chắc, là nguồn động lực giúp chúng ta vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong cuộc sống.
câu 4. Dấu ba chấm ở cuối câu văn "Đôi vai ấy, con tin rằng suốt đời mẹ, không bao giờ trở lại lành lặn..." có tác dụng tạo nên sự ngắt quãng, gợi mở, khiến người đọc suy ngẫm về những điều chưa nói hết. Dấu ba chấm này như một khoảng trống, một nốt nhạc lửng lơ, tạo cảm giác tiếc nuối, xót xa trước số phận bất hạnh của người mẹ. Nó khơi gợi trí tưởng tượng của người đọc, khiến họ tự đặt ra câu hỏi: "Liệu cuộc sống của người mẹ sẽ ra sao khi đôi vai ấy không còn lành lặn?"
Phản ánh:
Bài tập này giúp học sinh hiểu rõ hơn về chức năng của dấu ba chấm trong việc tạo hiệu quả nghệ thuật cho câu văn. Thay vì chỉ đơn thuần liệt kê tác dụng chung của dấu ba chấm, bài tập khuyến khích học sinh phân tích cụ thể cách thức dấu ba chấm góp phần tạo nên ý nghĩa sâu sắc cho câu văn. Điều này giúp học sinh nâng cao khả năng cảm thụ văn học và vận dụng kiến thức vào thực tế.
câu 5. Đoạn trích trên nói về sự hi sinh cao cả của người mẹ dành cho đứa con thân yêu của mình. Người mẹ sẵn sàng chịu đựng những khó khăn, gian khổ để nuôi dưỡng con khôn lớn. Vì vậy, tôi đặt tên cho đoạn văn này là "Sự hi sinh vĩ đại của người mẹ".
câu 6. Trong đoạn trích trên, tác giả Duy Khán đã khắc họa hình ảnh người mẹ với những phẩm chất cao đẹp, giàu đức hi sinh. Hình ảnh "đôi vai" của mẹ là biểu tượng cho sự vất vả, lam lũ nhưng cũng đầy tình yêu thương dành cho con cái.
Nếu phải lựa chọn một chi tiết ấn tượng nhất để viết về mẹ của mình, tôi sẽ chọn chi tiết "Mẹ cởi trần, mặc yếm mà gánh". Chi tiết này gợi lên hình ảnh người mẹ tần tảo, chịu thương chịu khó, sẵn sàng hy sinh tất cả vì con cái. Mẹ không ngại nắng mưa, gió rét, chỉ cần con cái được ăn no, mặc ấm, được học hành tử tế thì mẹ sẵn sàng gánh vác mọi gian khổ.
Hình ảnh "đôi vai" của mẹ là biểu tượng cho sự vất vả, lam lũ nhưng cũng đầy tình yêu thương dành cho con cái. Đôi vai ấy đã gánh vác bao nhiêu trọng trách, bao nhiêu nỗi lo toan của cuộc sống. Nhưng dù thế nào, đôi vai ấy vẫn luôn hướng về phía trước, hướng về con cái.
Chi tiết "Mẹ cởi trần, mặc yếm mà gánh" còn thể hiện sự giản dị, mộc mạc của người mẹ nông thôn. Mẹ không cần những bộ quần áo sang trọng, mẹ chỉ cần một tấm yếm đơn sơ để che chắn cơ thể khi gánh hàng. Điều đó càng khiến hình ảnh người mẹ thêm gần gũi, thân thương hơn.
Tóm lại, chi tiết "Mẹ cởi trần, mặc yếm mà gánh" là một chi tiết ấn tượng, thể hiện rõ nét vẻ đẹp tâm hồn của người mẹ Việt Nam. Đó là hình ảnh của một người phụ nữ tần tảo, chịu thương chịu khó, hết lòng yêu thương con cái.