Bài 14. Công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước thời Ngô-Đinh-Tiền Lê

Trả lời câu hỏi mục 1 trang 51 SGK Lịch sử và Địa lí 7

Em hãy nêu những việc làm thể hiện ý thức độc lập tự chủ của Ngô Quyền trong xây dựng đất nước

Phương pháp giải:

B1: Đọc lại nội dung mục 1 SGK trang 51

B2: Xét trên các mặt chính trị (xây dựng bộ máy chính quyền mới)

Lời giải chi tiết:

Những việc làm thể hiện ý thức độc lập tự chủ của Ngô Quyền trong xây dựng đất nước:

- Năm 939, Ngô Quyền xưng vương, bỏ chức Tiết độ sứ và đóng đô ở Cổ Loa.

- Ngô quyền thiết lập bộ máy chính quyền mới và cử các tướng lĩnh trấn giữ các châu quan trọng ở địa phương. 

-  Chế định triều nghi phẩm phục. (Quy định về lễ nghi, trang phục quan lại).

Trả lời câu hỏi mục 2 trang 52 SGK Lịch sử và Địa lí 7

- Vì sao gọi tình hình đất nước cuối thời Ngô là “Loạn 12 sứ quân”?

- Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất nước trong hoàn cảnh nào? Trình bày nét chính về công cuộc thống nhất đất nước của ông.

Phương pháp giải:

Đọc lại nội dung mục 2 SGK trang 52

Lời giải chi tiết:

- Gọi tình hình đất nước cuối thời Ngô là “Loạn 12 sứ quân” vì sau khi Ngô Quyền mất, một số hào trưởng địa phương nổi dậy chiếm giữ các nơi. 

- Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất nước trong hoàn cảnh đất nươc loạn lạc. Cả nước bấy giờ chia làm 12 sứ quân đóng ở mỗi vùng. 

- Một số nét chính về công cuộc thống nhất đất nước của Đinh Bộ Lĩnh:

+ Đinh Bộ Lĩnh liên kết với sứ quân Trần Lãm và Phạm Bạch Hổ tiến đánh các sứ quân khác.

+ Các sứ quân lần lượt bị đánh bại hoặc xin hàng.

+ Tình trạng cát cứ chấm dứt.

+ Cuối năm 967, đất nước được thống nhất.

Trả lời câu hỏi mục 3 trang 53 SGK Lịch sử và Địa lí 7

Dựa vào lược đồ 14.9, em hãy mô tả nét chính về cuộc chiến chống Tống thời Tiên Lê (năm 981)

Trả lời câu hỏi mục 4 trang 54 SGK Lịch sử và Địa lí 7

Mô tả và nêu nhận xét về tổ chức chính quyền thời Đinh- Tiền Lê.

Phương pháp giải:

Đọc lại nội dung mục 4 trang 54 SGK.

Lời giải chi tiết:

Tổ chức chính quyền thời Đinh:

- Trung ương:

+ Hoàng đế đứng đầu triều đình trung ương

+ Giúp vua trị nước có các cao tăng và ban văn, ban võ.

+ Tướng lĩnh thân cận giữ chức vụ chủ chốt

- Địa phương: gồm đạo (châu), giáp, xã

Tổ chức chính quyền thời Lê:

- Trung ương:

+ Vua đứng đầu chính quyền

+ Phong vương cho các con, trấn giữ nơi quan trọng

+ Thái sư, đại sư, quan văn, quan võ giúp vua

- Địa phương: 

+ lộ, phủ, châu, rồi đến giáp. Đơn vị cơ sở là xã. 

+ Quân đội: cấm quân và quân địa phương

Nhận xét:

- Bộ máy nhà nước thời Đinh còn chưa hoàn chỉnh, sơ sài. 

- Sang đến thời Tiền Lê, bộ máy nhà nước được hoàn thiện, cải cách hành chính các cấp ở địa phương.

Trả lời câu hỏi mục 5 trang 55 SGK Lịch sử và Địa lí 7 

Đời sống xã hội, văn hóa thời Ngô- Đinh- Tiền Lê có điểm gì nổi bật.

Phương pháp giải:

Đọc lại nội dung mục 5 trang 55 SGK

Lời giải chi tiết:

* Xã hội:

- Gồm 2 bộ phận:

+ Thống trị: vua, quan, một bộ phận nhà sư, đạo sĩ 

+ Bị trị: nông dân, thợ thủ công, thương nhân, nô tì 

- Nông dân là lực lượng sản xuất chính, cày ruộng công làng xã. 

* Văn hóa:

- Nho giáo chưa phát triển, Phật giáo được truyền bá rộng rãi.

- Nhà sư là người có học, được chính quyền và nhân dân tôn trọng. 

- Nhiều loại hình văn hóa dân gian phát triển, đặc biệt là hát chèo, đánh đu, đấu vật…

Trả lời câu hỏi mục Luyện tập trang 56 SGK Lịch sử và Địa lí 7

1. Năm 939, Ngô Quyền xưng vương, chọn Cổ Loa làm kinh đô. Giải thích về quyết định này, nhiều ý kiến cho rằng Ngô Vương muốn tiếp nối truyền thống nước Âu Lạc xưa. Em có đồng ý với ý kiến này không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Tìm hiểu thông tin qua sách báo, internet. Cụ thể là tìm đọc Kỷ nhà Ngô trong Đại Việt sử kí toàn thư

Lời giải chi tiết:

Em có đồng ý với ý kiến Ngô Quyền chọn Cổ Loa là kinh đô vì muốn tiếp nối truyền thống nước Âu Lạc xưa.

Vì chính Sử gia Lê Văn Hưu đời Trần cũng đã nêu cao ý tưởng này của Ngô Vương Quyền khi viết về Ngô Vương “chính thống của nước Việt ta đã nối lại được”. Với việc Ngô Vương đóng đô ở Cổ Loa, vùng đất Hà Nội đã khôi phục vị trí trung tâm chính trị của đất nước trong buổi đầu phục hưng độc lập sau hơn nghìn năm Bắc thuộc.

Ngô Quyền cũng muốn khẳng định việc trở về với cội nguồn của dân tộc, tỏ rõ ý nguyện tiếp tục sự nghiệp dựng nước và giữ nước thời Văn Lang - Âu Lạc, chính thức cắt hẳn sự ảnh hưởng của triều đình phương Bắc.

2. Hãy hoàn thiện các thông tin ở cột sự kiện (A) tương ứng với (B) theo nội dung dưới đây:

Phương pháp giải:

Đọc lại nội nội dung của mục 1, 2 SGK

- Chú ý các sự kiện lớn như Ngô Quyền xưng vương, Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi hoàng đế.

Lời giải chi tiết:

Trả lời câu hỏi mục Vận dụng trang 56 SGK Lịch sử và Địa lí 7 

Hãy chọn và giới thiệu một nhân vật lịch sử đã có công dựng nước hoặc giữ nước thời Ngô, Đinh, Tiền Lê. Điều khiến em khâm phục, muốn học tập hoặc noi gương nhân vật đó? Hãy nêu ý kiến và giải thích. 

Phương pháp giải:

Lựa chọn một nhân vật mà em yêu thích: Ngô Quyền, Đinh Bộ Lĩnh, Dương Vân Nga, Lê Hoàn…

Lời giải chi tiết:

Ngô Quyền sinh năm (898) niên hiệu Càn Ninh thứ năm trong một dòng họ hào trưởng có thế lực ở châu Đường Lâm, nay là xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây – Hà Nội. Năm 938, Ngô Quyền đánh tan quân xâm lược Nam Hán trên sông Bạch Đằng. Năm 939, Ngô Quyền lên ngôi vua, mở ra thời kỳ trung hưng rực rỡ của dân tộc.

Điều em khâm phục, muốn noi gương ở Ngô Quyền là:

- Thứ nhất là sự mưu trí, dũng cảm khi thấy nhạc phụ bị kẻ gian hãm hại đã tập hợp quân lính để trừ gian. Thấy giặc ngoại xâm (quân Nam Hán) mạnh mà không hề nhụt chí, mau chóng tổ chức lại lực lượng chống giặc. 

- Thứ hai là Ngô Quyền có ý thức dân tộc khi đã xưng vương, chế định triều nghi đã khẳng định nước ta là nước độc lập, chấm dứt thời kì 1000 năm Bắc thuộc. 

- Thứ ba là việc Ngô Quyền chọn Cổ Loa làm kinh đô là tỏ ý nối lại quốc thống xưa, nhớ về tổ tiên, nguồn cội của người Việt.