2. Bài 7. Một số nền văn minh phương Tây

>> Xem chi tiết: Lý thuyết một số nền văn minh phương Đông - Lịch sử 10 cánh diều

Trả lời câu hỏi 1 mục 1.1, trang 46, SGK Lịch Sử 10

1. Đọc thông tin và quan sát các lược đồ 7.1, 7.2, hãy phân tích tác động của điều kiện tự nhiên, dân cư, kinh tế đến việc hình thành nền văn minh Hy Lạp và La Mã.

Phương pháp giải:

Bước 1: Đọc lại kiến thức mục 1.1 Bài 7 SGK.

Bước 2: Xác định những cơ sở hình thành nền văn minh Hy Lạp và La Mã.

Bước 3: Rút ra kết luận.

Lời giải chi tiết:

Những cơ sở chính trị, xã hội và sự kế thừa nền văn minh phương Đông đối với sự hình thành nền văn minh Hy Lạp, La Mã cổ đại:

- Các nhà nước Hy Lạp và La Mã ra đời vào khoảng thế kỉ VIII-VII TCN.

- Ở Hy Lạp là quốc gia thành bang, tiêu biểu là thành bang Aten và Xpác.

- Ở La Mã, nhà nước điển hình là nền cộng hòa quý tộc, nhà nước đế chế.

- Tầng lớp xã hội bao gồm chủ nô, bình dân và nô lệ. Nô lệ bị bóc lột hết sức tàn bạo, chính vì nền dân chủ cổ đại và sự bóc lột nô lệ là những cơ sở chính trị, xã hội quan trọng của nền văn minh Hy Lạp và La Mã.

- Văn minh Hy Lạp và La Mã được truyền bá mạnh mẽ sang các nước phương Đông và ngược lại cũng tiếp thu, kế thừa những thành tựu của văn minh phương Đông.

Trả lời câu hỏi mục 1.2, trang 50, SGK Lịch Sử 10

Đọc thông tin và quan sát các hình từ 7.3 đến 7.7, hãy:

- Cho biết cư dân Hy Lạp và La Mã có những thành tựu văn minh cơ bản nào? Những thành tựu đó có ý nghĩa ra sao?

- Giới thiệu một thành tựu tiêu biểu nhất.

Phương pháp giải:

Bước 1: Đọc lại kiến thức mục 1.1 Bài 7 SGK.

Bước 2: Xác định những thành tựu cơ bản nền văn minh Hy Lạp và La Mã.

Bước 3: Rút ra kết luận.

Lời giải chi tiết:

- Những thành tựu văn minh cơ bản:

* Ý nghĩa:

- Chữ viết Hy Lạp và La Mã đơn giản, ngắn gọn, linh hoạt là nền tảng chữ viết theo hệ chữ La-tinh hiện nay. 

- Triết học được xem là những thành tựu rực rỡ của văn minh phương Tây, tạo nên cơ sở hình thành của triết học châu Âu sau này. 

- Thiên Chúa giáo được lan tỏa mạnh mẽ và trở thành một trong những tôn giáo lớn trên thế giới. 

- Việc tính lịch và quan sát thiên văn có ý nghĩa quan trọng đối với cuộc sống đương thời, đồng thời là cơ sở cho cách tính lịch sau này. 

- Những hiểu biết về khoa học của cư dân Hy Lạp và La Mã được ứng dụng hiệu quả trong cuộc sống và cũng là nền tảng của khoa học hiện đại.

- Hy Lạp và La Mã  đạt tới trình độ cao, mang tính thực tế và tinh thần dân tộc sâu sắc trong lĩnh vực nghệ thuật, công trình kiến trúc.

=> Tất cả những thành tựu trên đã tạo ra một nền văn minh rực rỡ nhiều lĩnh vực, là cơ sở đầu tiên của nền văn minh phương Tây sau này.

* Đền Pác-tê-nông tại A-ten (Hy Lạp):

Được xây dựng từ  447 TCN đến  432 TCN, ngôi đền được dựng lên để thờ nữ thần A-the-na – vị thần bảo hộ thành A-ten. Bố cục gồm bốn khu vực chính: Tiền sảnh; gian thờ, nơi đặt tượng nữ thần A-the-na; khu vực để châu báu; hậu sảnh. Toàn bộ ngôi đền được thiết kế theo phong cách Doris đặc trưng với kết cấu đơn giản, tinh tế. Pác-tê-nông được coi là biểu tượng của nền dân chủ A-ten, là một trong những công trình kiến trúc văn hóa vĩ đại của văn minh Hy Lạp cổ đại nói riêng và thế giới nói chung.

Trả lời câu hỏi  mục 2.1, trang 51, SGK Lịch Sử 10

Đọc thông tin, tư liệu và quan sát các hình 7.8, 7.9, hãy cho biết văn minh thời Phục hưng diễn ra trong bối cảnh lịch sử nào. Vì sao Phờ-lo-ren (I-ta-li-a) lại là nơi khởi nguồn của nền văn minh thời Phục hưng?

Phương pháp giải:

Bước 1: Đọc lại kiến thức mục 2.1 Bài 7 SGK.

Bước 2: Xác định bối cảnh lịch sử văn minh thời Phục hưng.

Bước 3: Rút ra kết luận.

Lời giải chi tiết:

Bối cảnh lịch sử:

- Tây Âu lúc chịu sự thống trị của chế độ phong kiến, sự khắt khe của Giáo hội Thiên Chúa giáo đã kìm hãm sự phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa.

- Xuất hiện giai cấp tư sản trong xã hội phong kiến, bắt đầu có sự hình thành chủ nghĩa nhân văn, nhiều trường đại học được thành lập.

- Một bộ phận muốn phục hồi lại một số nội dung của văn hóa Hy Lạp và La Mã, giai cấp tư sản đã phát triển thành một phong trào văn hóa rộng lớn, phong trào đầu tiên diễn ra ở thành phố Phờ-lo-ren (I-ta-li-a), rồi lan rộng khắp châu Âu.

Phờ-lo-ren (I-ta-li-a) là nơi khởi nguồn của nền văn minh thời Phục hưng vì:

Vai trò của dòng họ Mê-đi-ci đóng vị trí quan trọng trong nền chính trị thành phố, là một dòng họ nhiều đời người là chủ ngân hàng lớn và có chủ trương khuyến khích nghệ thuật.

Trả lời câu hỏi  mục 2.2, trang 52, SGK Lịch Sử 10

Đọc thông tin, tư liệu và quan sát các hình từ 7.10 đến 7.13, hãy nêu thành tựu và ý nghĩa của các thành tựu văn minh Phục hưng.

Phương pháp giải:

Bước 1: Đọc lại kiến thức mục 2.2 Bài 7 SGK.

Bước 2: Xác định những thành tựu của văn minh thời Phục hưng.

Bước 3: Rút ra kết luận.

Lời giải chi tiết:

Những thành tựu nổi bật của văn minh thời Phục hưng:

Ý nghĩa:

Tất cả những thành tựu đạt được của văn minh thời Phục hưng là một bước tiến lớn trong lịch sử văn minh ở Tây Âu. Đó là tinh thần nhân văn và tiến bộ trong tư tưởng và văn học, là sự sáng tạo và phát minh trong khoa học với những ý tưởng đi trước thời đại, là chủ nghĩa hiện thực trong nghệ thuật.

Trả lời câu hỏi mục luyện tập, trang 52, SGK Lịch Sử 10

Hãy vẽ sơ đồ tư duy thể hiện cơ sở hình thành, thành tựu và ý nghĩa của văn minh Hy Lạp và La Mã thời cổ đại, văn minh thời Phục hưng.

Phương pháp giải:

Bước 1: Đọc lại kiến thức mục bài 7 SGK.

Bước 2: Xác định cơ sở hình thành, thành tựu và ý nghĩa của các văn minh phương Đông.

Bước 3: Rút ra kết luận.

Lời giải chi tiết:

Sơ đồ tư duy văn minh Hy Lạp và La Mã thời cổ đại:

Sơ đồ tư duy văn minh thời Phục hưng

Trả lời câu hỏi mục vận dụng, trang 52, SGK Lịch Sử 10

1. Đóng vai là hướng dẫn viên du lịch, hãy giới thiệu một thành tựu của nền văn minh Hy Lạp và La Mã (hoặc văn minh thời Phục hưng).

Phương pháp giải:

Bước 1: Đọc lại kiến thức bài 7 SGK.

Bước 2: Xác định những thành tựu của văn minh Hy Lạp, La Mã và văn minh thời Phục hưng.

Bước 3: Rút ra kết luận.

Lời giải chi tiết:

 Bức tranh nàng Mona Lisa:

Đây là một bức chân dung nổi tiếng mà gần như ai trong chúng ta đã một lần nghe qua, bức tranh được vẽ bằng chất liệu sơn dầu trên một tấm gỗ dương bởi bàn tay tài hoa của Leona đờ Vanhxi trong thời kì Phục hưng vào thế kỉ 16. Hiện nay tác phẩm này đang được trưng bày tại bảo tàng Louvre tại Pa-ri (Pháp).Người phụ nữ trong bức tranh mặc trang phục thời trang của Florence, ngồi khoanh tay thanh lịch và tao nhã trong khung cảnh do Da Vinci tưởng tượng. Cô nhìn thẳng vào khán giả với một nụ cười nhẹ cùng với đôi mắt sâu thẳm. Nhà phê bình nghệ thuật Vasari đã mô tả đây là nụ cười bí ẩn “phi nhân thế”. Mona Lisa đại diện cho vẻ đẹp điển hình của một người phụ nữ thanh lịch và trang nghiêm, với sự khôn ngoan, tự tin.

2. Tại sao nói phong trào Văn hóa Phục hưng đã sản sinh ra “những người khổng lồ”?

Phương pháp giải:

Bước 1: Đọc lại kiến thức bài 7 SGK.

Bước 2: Tìm hiểu về phong trào Văn hóa Phục hưng.

Bước 3: Rút ra kết luận.

Lời giải chi tiết:

Quan điểm con người thời kỳ Phục hưng chính là hướng tới sự toàn diện, có thể nói những con người ở thời kỳ này cố gắng phát triển toàn diện trên mọi lĩnh vực. Những cuộc cách mạng toàn diện tạo ra những con người toàn năng, không ít người thời kỳ này rất đa tài. Tư tưởng tiến bộ khiến cho phong trào đạt được nhiều thành tựu to lớn bởi những vĩ nhân toàn tài. Phục Hưng là một phong trào văn hóa đã ảnh hưởng sâu sắc tới đời sống trí thức châu Âu trong thời sơ kỳ hiện đại. Bắt đầu ở Ý, lan ra khắp châu Âu vào thế kỉ 16, ảnh hưởng của nó hiện diện trong mọi lĩnh vực và các khía cạnh khác của đời sống tinh thần.