1. Bài 5. Tự lập SBT Giáo dục công dân 6

Em hãy chọn câu trả lời đúng.

Câu 1. Tự lập là tự làm lấy, tự giải quyết công việc của mình, tự lo liệu, tạo dựng cho cuộc sống của mình, không trông chờ, dựa dẫm và không

A. phụ thuộc vào người khác

B. tôn trọng lợi ích của tập thể

C. để cao lợi ích bản thân mình 

D. lệ thuộc vào cái tôi cá nhân 

Câu 2. Nội dung nào dưới đây là biểu hiện của tự lập?

A. Dám đương đầu với khó khăn

B. Cùng mọi người vượt qua thử thách

C. Trông chờ, ỷ lại vào bạn bè

D. Dựa dẫm vào năng lực của người khác

Câu 3. Nội dung nào dưới đây thể hiện ý nghĩa của sống tự lập?

A. Giúp cá nhân được mọi người kính trọng

B. Đánh mất kĩ năng sinh tồn

C. Ngại khẳng định bản thân

D. Từ chối khám phá cuộc sống

Câu 4. Tự làm, tự giải quyết công việc, tự lo liệu, tạo dựng cuộc sống cho mình được gọi là:

A. Trung thành

B. Trung thực

C. Tự lập

D. Tiết kiệm

Câu 5. Các hoạt động thể hiện không có tính tự lập là:

A. Nhờ bạn chép bài hộ

B. Ở nhà chơi, không giúp cha mẹ làm việc nhà

C. Tự giặt quần áo của mình

D. Gặp bài khó, giả sách hướng dẫn ra chép nh han trời sáng tạo

Câu 6. Đối lập với tự lập là:

A. Tự tin

B. Ích kỉ

C. Tự chủ. 

D. Ỷ lại

Câu 7. Bạn An đang học lớp 6. Bạn ấy chỉ lo cho bản thân, đi học về là mở ti vi ra xem hay đi chơi với bạn bè. Công việc nhà thường để cho bố mẹ làm, ngay cả quần áo bố mẹ vẫn phải giặt cho bạn ấy. Việc làm đó thể hiện:

A. Bạn An là người ở lại.

B. Bạn An là người ích kỉ.

C. Bạn An là người tự lập.

D. Bạn An là người vô ý thức.

Câu 8. Mỗi buổi tối, sau bữa cơm là bạn Hà giúp mẹ dọn dẹp, rửa bát rồi mới vào phòng học bài. Việc làm đó thể hiện:

A. Hà là người tự lập.

B. Hà là người ở lại.

C. Hà là người tự tin.

D. Hà là người tự ti.

Phương pháp giải:

Học sinh đọc các tình huống trên, sử dụng phương pháp loại trừ để chọn đáp án đúng nhất.

Lời giải chi tiết:

Câu 1: A

Câu 2: A-B

Câu 3: A

Câu 4: C

Câu 5: A-D

Câu 6: D

Câu 7: A

Câu 8: A

Hãy hoàn thiện sơ đồ để khái quát về khái niệm, biểu hiện, ý nghĩa và cách rèn luyện của tự lập.

Phương pháp giải:

Học sinh dựa vào kiến thức đã học trên lớp điền vào sơ đồ trên để để khái quát về khái niệm, biểu hiện, ý nghĩa và cách rèn luyện của tự lập.

Lời giải chi tiết:

- Khái niệm: Tự lập là tự giác làm các công việc bằng khả năng và sức lực của mình.

- Biểu hiện: Biểu hiện của tự lập là tự suy nghĩ, tự thực hiện, tự chịu trách nhiệm về những quyết định của mình

- Cách rèn luyện: Để rèn luyện tính tự lập, chúng ta cần chủ động làm việc, tự tin và quyết tâm khi thực hiện hành động

- Ý nghĩa: Tự lập giúp chúng ta tự tin, có bản lĩnh, dễ thành công trong cuộc sống, xứng đáng được người khác kính trọng.

Những biểu hiện về ý thức, hành vi nào dưới đây thể hiện và chưa thể hiện tính tự lập? Em hãy đánh dấu x vào ô mà em lựa chọn.

Phương pháp giải:

Học sinh đọc các biểu hiện về ý thưc và hành vi, đánh dấu x vào các ô tự lập hay chưa tự lập

Lời giải chi tiết:

Em nên và không nên học tập bạn nào dưới đây? Vì sao?

Phương pháp giải:

Học sinh đọc các tình huống bên trái và đưa ra ý kiến của mình nên học tập hay không nên học tập những tình huống đó, giải thích vì sao.

Lời giải chi tiết:

a. Không nên học tập. Vì Hải đang ỷ lại mẹ cho mình mặc dù Hải đã lớn rồi.

b. Không nên học tập. Vì Mai không chịu tự suy nghĩ ra cách giải mà ỷ lại vào sách giải để chép.

c. Nên học tập. Vì Linh rất tự lập làm việc của mình.

d. Không nên học tập. Vì Hùng đang đùn đẩy trách nhiệm của mình sang người khác.

Đọc thông tin và trả lời câu hỏi.

Gia đình bạn Lan có hoàn cảnh rất khó khăn. Bố mất sức lao động sau một tai nạn giao thông, mẹ phải làm thêm nuôi 3 chị em Lan ăn học. Ngoài những giờ học trên lớp, Lan dành phần lớn thời gian giúp đỡ bố mẹ việc nhà, chăm sóc các em nhỏ. Thỉnh thoảng, Lan còn phụ mẹ công việc làm thêm để kiếm tiền. Tuy vậy, Lan vẫn sắp sếp việc học và đạt học sinh giỏi cấp Tỉnh môn Toán. Giờ sinh hoạt lớp, cô giáo tuyên dương bạn Lan là tấm gương có tinh thần tự lập, vượt khó học giỏi. Mai quay sang Hồng nói:” Gia đình bạn ấy khó khăn nên bạn ấy cần tự lập, gia đình chúng mình có điều kiện, mình không cần phải tự lập”.

Câu hỏi:

- Em có suy nghĩ như thế nào về bạn Lan?

- Em có đồng ý với suy nghĩ của bạn Mai không?

- Nếu là Hồng trong tình huống này, em sẽ nói gì với Mai?

Phương pháp giải:

Học sinh đọc tình huống trên và trả lời câu hỏi.

- Nêu những suy nghĩ của mình về hành động của bạn Lan

- Đưa ra ý kiến đồng ý hay không đồng ý với bạn Mai

- Hóa thân thành bạn Hồng trong tình huống đưa ra những lời khuyên bổ ích cho bạn Mai.

Lời giải chi tiết:

- Em thấy Lan là một người con ngoan trong gia đình, có tính tự lập cao. Bạn Lan đã vượt qua hoàn cảnh khó khăn, nỗ lực học tập tốt hơn thế bạn còn giúp đỡ bố mẹ những công việc nhà, chăm sóc em nhỏ, thi thoảng bạn còn đi làm thêm kiếm tiền.

- Em không đồng tình với suy nghĩ của bạn Mai vì ai cũng cần có tính tự lập. Mai ỷ lại vào bố mẹ, gia đình có điều kiện nên bạn Mai không cần phải tự lập như vậy là chưa đúng.

- Nếu là Hồng trong tình huống này em sẽ khuyên Mai không nên ỷ lại vào bố mẹ, gia đình có điều kiện nhưng bố mẹ Mai cũng rất vất vả để có như ngày hôm nay, nếu Mai không cố gắng và không tự lập được sau này trưởng thành bạn sẽ dễ thất bại.

Hãy tìm ít nhất 2 câu ca dao, tục ngữ hoặc thành ngữ nói về tính tự lập và giải thích ý nghĩa của chúng.

Phương pháp giải:

Học sinh nêu những câu ca dao, tục ngữ hoặc thành ngữ nói về tính tự lập và giải thích ý nghĩa của câu ca dao, tục ngữ hoặc thành ngữ đó.

Lời giải chi tiết:

Ca dao, tục ngữ hoặc thành ngữ nói về tính tự lập là:

- Tục ngữ : Hữu thân hữu khổ

=> Câu tục ngữ trên nói rằng con người cần phải tự chủm độc lập, chịu đựng, vượt qua những thử thách khó khăn để có được những kết quả tốt đẹp. nếu có được sự tự chủ thì con người sẽ vượt qua mọi khó khăn thử thách và đạt được những kết quả tốt đẹp về tinh than cũng như về vật chất của bản thân mình.

- Tục ngữ: Có thân phải tự lập thân

=> Câu tục ngữ trên nói rằng con người cần phải tự chủm độc lập, chịu đựng, vượt qua những thử thách khó khăn để có được những kết quả tốt đẹp. nếu có được sự tự chủ thì con người sẽ vượt qua mọi khó khăn thử thách và đạt được những kết quả tốt đẹp về tinh than cũng như về vật chất của bản thân mình.

Đọc và thực hiện theo yêu cầu sau đây:

“Nick Vujicic – người đàn ông không tay không chân nhưng nổi tiếng với nghị lực phi thường đã truyền niềm tin, sức mạnh cho hàng triệu người trên thế giới. Nick viết bằng 2 ngón chân trên bàn chân trái và biết cách cầm các đồ vật bằng ngón chân của mình. Anh biết dùng máy tính và có khả năng đánh máy 45 từ/phút bằng phương pháp”gót và ngón chân”. Anh cũng học cách ném bóng tennis, chơi trống, tự lấy cốc nước, chải tóc, đánh răng, trả lời điện thoại, cạo râu, chơi golf (đánh gôn), bơi lội và thậm chí cả nhảy dù”.

(Nguồn: JP.Kaizan.vn)

- Nêu 5 điều học tập được qua thông tin trên.

- Em hãy tập trung và thực hiện kế hoạch công việc trong học kì tiếp theo

Phương pháp giải:

Học sinh đọc thông tin và trả lời câu hỏi bên dưới

- Nêu 5 điều mà em học tập được qua nhân vật Nick Vujicic      

- Từ bài học trên em tập trung và thực hiện kế hoạch tiếp theo trong học tập và lao động

Lời giải chi tiết:

- 5 điều em học tập được qua thông tin trên là:

+ Nick Vujicic có một nghị lực phi thường truyền niềm tin, sức mạnh cho hàng triệu người trên thế giới.

+ Tuy khiếm khuyết nhưng anh vẫn không ngừng cố gắng, không bỏ cuộc trước số phận.

+ Anh cố gắng làm mọi thứ bằng chính đôi chân của mình mà không cần sự hỗ trợ của người khác.

+ Không chỉ dừng lại ở những công việc thường ngày mà anh còn học chơi cả các môn thể thao ném bóng tennis, chơi trống, tự lấy cốc nước, chải tóc, đánh răng, trả lời điện thoại, cạo râu, chơi golf (đánh gôn), bơi lội và thậm chí cả nhảy dù”

+ Sự nỗ lực và tự lập của anh rất đáng ngưỡng mộ và học tập.

-  Kế hoạch công việc trong học kì tiếp theo của em là:

+ Đạt được danh hiệu học sinh giỏi năm học lớp 6

+ Đọc ít nhất 20 trang sách trong một ngày

+ Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày

+ Học từ mới tiếng anh, học thêm các môn nghệ thuật khác.

Từ câu nói: “Nước lã mà vã lên hồ/ Tay không mà nổi cơ đồ mới ngoan”.

Theo em, để trở thành người có tính tự lập thì học sinh cần phải rèn luyện như thế nào? Em hãy lập kế hoạch của bản thân để có được tính tự lập trong học tập và sinh hoạt hằng ngày.

Phương pháp giải:

Ý nghĩa của câu nói: “Nước lã mà vã lên hồ/ Tay không mà nổi cơ đồ mới ngoan” là: Khuyên ta cần có lòng tự tin vào ý chí nghị lực của bản thân chính mình. Con người từ tay không mà làm nên sự nghiệp lớn mới giỏi, mới tài. Được thế mọi người mới kính trọng nể phục.

Học sinh dựa vào câu nói trên rút ra bài học cho bản thân, lên kế hoạch cho bản thân để tự lập trong sinh hoạt và học tập.

Lời giải chi tiết:

- Theo em để trở thành người có tính tự tập thì học sinh cần sắp xếp đồ dùng cá nhân của mình sạch sẽ ngăn nắp, không để bố mẹ nhắc nhở, khiển trách, tự động làm. Khi chúng ta còn đang ngồi trên ghế nhà trường, ta phải tự chủ động trong học tập mà không cần bố mẹ, thầy cô thúc giục; tự mình hoàn thành bài tập, không gian lận trong kiểm tra, thi cử.

- Kế hoạch của bản thân để có được tính tự lập trong học tập và sinh hoạt hằng ngày.

(học sinh tự liên hệ bản thân)